Muhtemelen Dünyanın En Eski Stegosaur Türü Bulundu

En bilindik dinozorlardan birinin yeni bir türü, Asya’da, hatta belki de dünyanın herhangi bir yerinde şimdiye kadar bulunan en eski stegosaur olabilir.

Sırt, omuz, uyluk, ayak ve kaburga kemiklerinin yanı sıra birkaç zırh plakasının da bulunduğu stegosaur kalıntıları, Orta Jura devrinin Bajosiyen evresine dayanıyor, bu da şimdiye kadar bilinen stegosaurların birçoğundan çok daha erken bir döneme ait.

Chongqing Jeolojik ve Mineral Kaynakları Araştırma ve Geliştirme Dairesi ve Londra Doğa Tarihi Müzesi’nden bir ekip, dinozorun bulunduğu Çin’in Chongqing bölgesinin eski adı “Bashan’a” atıfta bulunarak ve Latincede ‘ilk’ anlamına gelen “primitivus” kelimesini kullanarak dinozora Bashanosaurus primitivus adını verdi.

168 milyon yıl önce gezegenimizde dolaşan bu yeni dinozor, bugüne kadar hakkında çok az şey bilinen stegosaurların nasıl evrimleştiğini ortaya çıkarma konusunda önemli bir rol oynuyor.

(İlgili: Dinozorların Saltanatı İlkbaharda Sona Ermiş)

Bulunan dinozor, şimdiye kadar keşfedilen diğer tüm Orta Jura stegosaurlarından daha küçük ve az gelişmiş bir kürek kemiğine, daha dar ve kalın bir zırh plakasına ve diğer farklı özelliklere sahip. Ancak 20 milyon yıldan daha eski ilk zırhlı dinozorların bazılarıyla benzerlikler taşıyor.

Araştırmaya öncülük eden Chongqing Jeolojik ve Mineral Kaynakları Araştırma ve Geliştirme Dairesi’nden Dr. Dai Hui, “Tüm bu özellikler stegosaurların, dinozor soy ağacındaki yeri hakkında bize ipucu veriyor.” diyor. “Bashanosaurus, diğer Orta Jura stegosaurlarından kolayca ayırt edilebiliyor ve bariz bir şekilde yeni bir türü temsil ediyor.”

Hui, “Dahası, soy ağacı analizimiz, Chongqing Kertenkelesi (Chungkingosaurus) ve Huayangosaurus ile birlikte bu türün, en erken ayrılan stegosaurlardan biri olduğunu gösteriyor. Fosillerin hepsinin Çin’deki Orta ve Geç Jura Shaximiao Oluşumu’nda bulunması, stegosaurların ilk olarak Asya’da ortaya çıkmış olabileceğini akla getiriyor.” diyerek ekliyor.

Devasa sırt plakaları, uzun sivri kuyrukları ve minik kafalarıyla hemen ayırt edilebilen stegosaurlar, Jura ve Erken Kretase dönemlerinde yaşayan dört ayaklı, bitki yiyen bir dinozor türüydü. Şimdiye kadar, Antarktika ve Avustralya hariç, tüm kıtalarda stegosaur fosili bulundu ve 14 tür tespit edildi.

Stegosauria’nın en bilindik türleri arasında en ilkel stegosaurlardan biri olan Huayangosaurus, devasa omuz dikenleriyle dikkat çeken Gigantspinosaurus ve oldukça uzun boylu Miragaia yer alıyor. Ancak parça parça bulunan fosiller yüzünden, stegosaurların nasıl evrimleştiğini ve birbirleriyle nasıl ilişkili olduklarını anlama konusunda sıkıntı yaşanıyordu.

Bu yeni türün keşfiyle gizem açığa kavuşmaya başladı. Bashanosaurus primitivus, Huayangosaurus ve Gigantspinosaurus gibi en eski stegosaurlara ve erken ayrılan thyreophoranlara (zırhlı dinozorlar) benzeyen birkaç ilkel özelliğe sahip. Bu özellikler arasında daha uzun kuyruk omurları, daha dar ve genişleyen bir kürek kemiği ve Erken Jura döneminde yaşayan erken zırhlı dinozor Scelidosaurus’a benzeyen sırt omurları var.

Bashanosaurus’un fosilleşmiş kalıntıları, bilinen diğer stegosaurlardan onu benzersiz kılan birçok özelliği de sahip olduğunu gösteriyor. Örneğin, kürek kemiğinin ucundaki kemikli nokta diğer stegosaurlara göre daha küçük ve daha az gelişmiş; uyluk kemiğinin (dördüncü trokanter) kemik çıkıntısı, gövdenin ortasının altında yer alıyor; zırh plakalarının birleşim noktaları dışa doğru kıvrılıyor ve daha sonra gelen stegosaur türlerine göre sırtlarındaki plakalar daha kalın.

Araştırmanın yardımcı yazarı ve Londra Doğa Tarih Müzesi’nde paleontolog olan Dr. Susannah Maidment, “Çin’in Orta Jura’sına dayanan bu stegosaur türünün keşfedilmesi, bu türün Orta Jura’nın başlarında, hatta belki de Erken Jura’da evrimleştiğine, bu nedenle bilinen en eski kuş kalçalı dinozorlardan bazılarını temsil ettiğine dair bulguları pekiştiriyor.” dedi.

“Görünüşe göre Çin, Orta Jura döneminden Erken Kretase döneminin sonuna kadar sayısız stegosaur çeşitliliğini barındıran hareketli bir nokta olmuş.”

Taylor & Francis. 4 Mart 2022.

Makale: Hui, D., Ning, L., Maidment, S. C., Guangbiao, W., Yuxuan, Z., Xufeng, H., … & Guangzhao, P. (2021). New Stegosaurs from the Middle Jurassic Lower Member of the Shaximiao Formation of Chongqing, China. Journal of Vertebrate Paleontology, e1995737.