Muhammed’in Takipçisinin Yazdığı Paleo-Arapça Yazıtlar Bulundu

Türk hattat tarafından bulunan paleo-Arapça yazıtlar, Muhammed peygamberin henüz din değiştirmemiş arkadaşı tarafından yazılmış.

Yeni bir çalışma, Suudi Arabistan’da terk edilmiş bir caminin yakınındaki bir kayanın üzerindeki Paleo-Arapça yazıtın, İslam peygamberi Muhammed’in sahabesi Hanzala Bin Ebu Amir tarafından yapılmış olabileceğini ortaya çıkardı.

İslam’ın ilk günlerine ait birçok yazıt bilinmesine rağmen, bu yazıtların yazarlarının kimliği genellikle kesin olarak belirlenemiyor. Ancak, Suudi Arabistan’ın al-Bahah bölgesinde bulunan bir yazıt, güvenilir bir şekilde Muhammed’in sahabelerinden olan ve daha sonra Mekke valisi olan birine atfediliyor.

Journal of Near Eastern Studies’de yayımlanan yeni bir çalışmada analiz edilen bu yazıt ise, Muhammed ile bağlantılı olduğu doğrulanan ikinci yazıt. Önceki yazıttan farklı olarak, bu yazı 7. yüzyılın başlarında, İslam’ın Arabistan’a hakim olmasından önce kazınmıştı. Bu da onu, Mekke’nin bulunduğu bölge olan Hicaz’ın İslam öncesi dönemi ve Kuran takipçilerinin dini arka planı için önemli bir tanık yapıyor.

Araştırmacılar, bulgunun İslam’ın ilk günlerine ışık tuttuğunu söylüyor.

Ohio Eyalet Üniversitesi’nde Arapça çalışmaları profesörü ve çalışmanın ortak yazarı Ahmad Al-Jallad, “İslam’ın tarihin ışığında doğduğu yönündeki yaygın inanışın aksine, İslam’ın doğuşu hakkında çağdaş kaynaklardan pek bir şey bilmiyoruz. Bu zaman dilimi gizemlerle örtülü. Bu yazıtlar, bu dönemin kanıta dayalı tarihinin yazılması için doğrulanabilir bir temel sağlıyor” diyor.

(İlgili: Mekke’ye Giden Hacıların 400 Yıllık Ritüelistik Objeleri Keşfedildi)

2021 yılında, Taif şehrindeki antik bir camiyi ziyaret eden Türk hattat Yusuf Bilin, camiye yaklaşık 100 metre uzaklıkta bulunan belirgin bir kaya üzerinde iki yazıt fark etti. Bu caminin, İslam’ın dördüncü Halifesi Ali bin Ebu Talib tarafından inşa edildiği düşünülüyor. Yusuf Bilin, bu yazıtları çalışmanın yazarlarının dikkatine sundu. Yazıtlar, Arap alfabesinin İslam öncesi son aşamasını tanımlayan Paleo-Arapça yazısıyla yazılmıştı. Üstteki ve alttaki yazıtların yazarları, kendilerini Abd-Amr-w’un oğlu Hanzala ve Süfyan’ın oğlu Abd al-‘Uzze olarak tanımlamışlardı.

Metin şu şekilde tercüme ediliyor:

“Senin adınla, Rabbimiz, ben ʿAbd-ʿAmr-w oğlu Ḥanẓala, seni Tanrıya karşı takvalı olmaya davet ediyorum” ve “Senin adınla, Rabbimiz, ben Sufyān oğlu ʿAbd al-ʿUzzē, seni Tanrıya karşı takvalı olmaya davet ediyorum.”

Araştırmacılar, Muhammed’in geleneksel Müslüman biyografilerini ve Arapların soy kayıtlarını incelediler ve bu isimlerin birleşiminin son derece nadir olduğunu buldular. Babası ʿAbd-ʿAmr olan Ḥanẓala adında bir kişi, bu tanıma uyuyordu. Bu kişi, Yathrib’de (günümüzde Medine) yerleşik olan ve erken İslam literatüründe Muhammed’in bir sahabesi olarak öne çıkan Evs kabilesine mensuptu.

Paleo-Arapça kullanımı, bu yazıtları kolayca 6. yüzyılın sonlarına veya 7. yüzyılın başlarına yerleştiriyor ve MS 625’te Uhud Savaşı’nda ölen sahabe Hanzala’nın zaman çizelgesi ile yakından uyuşuyor. İkinci kişi olan ʿAbd al-ʿUzzē’nin adı, Arap pagan tanrıçası el-Uzza’ya atıfta bulunuyor, bu da yazıtların Muhammed’in takipçileri olmayan — ya da en azından henüz olmayan — kişiler tarafından yapıldığı fikrini destekliyor.

Bu gözlemler araştırmacıları Hanzala’nın büyük olasılıkla Muhammed’le ilişkilendirilen kişi olduğu ve onun İslam’ı kabul etmeden önce Taif’te seyahat ederken, muhtemelen Abd al-‘Uzzē adında biriyle bu sözleri kazıdığı sonucuna varmasına yol açtı.

Araştırmanın ortak yazarı, Washington D.C.’deki Uluslararası Kuran Araştırmaları Derneği’nin genel müdürü Hythem Sidky, “Bu yazıtın Muhammed’in peygamberliğine başlamasından sonra yapılmış olması aslında düşünülemez, çünkü Taif’teki insanlar ona son derece düşmandı ve takipçilerinden birinin oraya gidip bu yazıtı yazması pek olası değil” diyor.

Al-Jallad, yazıtın patinası ve hava koşullarına maruz kalma desenlerinin, modern bir sahtekarlık olasılığını ortadan kaldırarak, yazıtın uzun süredir orada olduğunu gösterdiğini söylüyor.

Araştırmaya dahil olmayan, Cambridge Üniversitesi’nde Arap ve Orta Doğu Çalışmaları profesörü James Montgomery, “Makale, çok etkileyici bir akademik çalışma. Kanıtların kullanımı konusunda dikkatli, titiz ve ihtiyatlı olup, her iddia tüm ilgili ve mevcut kanıtlara atıfta bulunarak düzgün bir şekilde doğrulanmış” diyor.

Montgomery tanımlamanın büyük olasılıkla doğru olduğunu düşünse de, yazıtta bahsedilen Hanzala’nın İslami gelenekteki Hanzala ile aynı olduğu iddiası konusunda şüpheli. “Yazarların kullandığı katı tarihlendirme kriterlerini karşılayan iki yazıt daha elde edene kadar kararımı saklı tutmak istiyorum.”

Live Science. 11 Temmuz 2024.

Makale: Al-Jallad, A., & Sidky, H. (2024). A Paleo-Arabic Inscription of a Companion of Muhammad?. Journal of Near Eastern Studies, 83(1), 1-14.