Monte Albán’daki Altın Göğüs Aksesuarını Kim Takıyordu?

Bu Mikstek şaheseri, güney Meksika’daki bir mezarda keşfedilen 120’den fazla altın eserden biriydi. Karmaşık ikonografisi, sahibinin kimliği konusunda hararetli tartışmalara yol açtı.

Mikstek topluluğundan bir ileri gelenin boynuna takılmak üzere tasarlanmış çarpıcı bir altın göğüs aksesuarı, güney Meksika’nın antik kenti Monte Albán’daki bir mezarda bulunan 120’den fazla altın parçadan biriydi. Sembolizm ve ikonografi açısından zengin olan figürün görsel karmaşıklığı, anlamı ve öznesinin kimliği hakkında birkaç farklı yoruma yol açıyor.

Oaxaca’da keşif

Meksika’nın Oaxaca eyaletinin Kolomb öncesindeki zengin geçmişi, 1930’da arkeolog Alfonso Caso orada çalışmaya başlayana kadar büyük ölçüde bilinmiyordu. Antik dağın tepesindeki Monte Albán kentine odaklanan Caso, bölgenin 1.000 yıldan fazla bir süredir Zapotec imparatorluğunun başkenti olarak hizmet ettiğini, ancak 700 yılına gelindiğinde çöküşe geçtiğini belirledi.

Zapotec imparatorluğu şehri terk etti ve halefleri olan Mikstekler, 900 yılında hüküm sürmeye başladı. Burada 1521 yılına kadar hüküm sürdüler, ta ki bu tarihte İspanyollar bölgeyi fethedene kadar.

(İlgili: Mezoamerika’daki Turkuaz Eserlerin Kökeni Ortaya Çıktı)

İspanyolların işgalleri sırasında Mikstekler, kraliyet mezarları da dahil olmak üzere Monte Albán’ın Zapotec yapılarını yeniden kullandı. Caso, bölgede 20 bina ve 176 mezar ortaya çıkardı. 1932’de, seçkin bir konutun duvarına bir tünel açtıktan sonra, birçok kişi tarafından Mezo-Amerika’da yapılmış en muhteşem keşif olarak kabul edilen Mezar 7’yi keşfetti.

Mezar yaklaşık 1330’a tarihleniyordu. 120’den fazla altın takı da dahil olmak üzere 500’den fazla obje içeriyordu ve bu objelerin işçilikleri, Miksteklerin orta ve güney Meksika’nın en yetenekli kuyumcuları olduklarına işaret ediyordu.

Pektoraller (boyundan sarkan büyük göğüs aksesuarları), kolyeler ve diğer eşyalar gibi süs eşyaları üreterek “kayıp mum tekniği” dökümünde oldukça yetenekliydiler.

En çarpıcı buluntulardan biri, Caso’nun belki de bildiğimiz en güzel Meksika altın figürü olarak tanımladığı müthiş bir altın göğüs aksesuarıydı. Göz kamaştırıcı bu aksesuar, aynı zamanda Mikstek kültürü ve sanatlarındaki karmaşık sembolik dil hakkında önemli bilgiler içeriyor.

Kimlik soruları

Caso’nun Monte Albán’daki bir başka önemli keşfi olan Mikstek kodeksleri, buna benzer göğüs aksesuarları için ve kimi tasvir edebileceğini belirlemek için önemli bir bağlam sağladı. Geyik derisine yazılan kodeksler, Mikstek kökenli mitleri ve yöneticilerinin, rahiplerinin ve savaşçılarının karmaşık soykütüğünü anlatıyor. Bu kodeksler, Maya hanedan kaydıyla birlikte, Kolomb öncesi Yeni Dünya’nın bilinen tek belgesel tarihini sağlıyorlar.

Caso’nun Mikstek takvim sistemleriyle ilgili çalışmaları, göğüs aksesuarının omuzlarındaki sanat eserini yorumlamasına izin verdi. Her parçanın farklı takvimlere karşılık geldiği ve kodekslerdeki takvim düzenleriyle çapraz referans alınabileceği sonucuna vardı.

Bu bilgiyi kullanan Caso, göğüs aksesuarının “Lord 5 Kertenkele” olarak bilinen bir hükümdarı tasvir ettiğine inanıyordu. (Bir kişinin adı ve numarası, Mikstek takviminde doğum tarihine göre belirlenir.)

Calgary Üniversitesi’nde arkeoloji fahri profesörü Geoffrey McCafferty gibi bazı akademisyenlerin farklı yorumları var. McCafferty, göğüs aksesuarının “Lady 3 Flint’i” tasvir ettiğine inanıyor çünkü yılan başlığı, kodekslerden birinde giydiğiyle aynı, bu da aksesuarın “Lady 4 Rabbit” olarak bilinen torunu tarafından giyildiğini düşünmesine yol açıyor. McCafferty, “Bu aksesuarı, atasını meşrulaştırmak için bir yadigar olarak giyiyor olabilirdi.” diyor.

Bugün Monte Albán’daki 7 Nolu Mezar’da bulunan göğüs aksesuarı ve diğer objeler, Meksika, Santo Domingo’daki Oaxaca Kültürleri Müzesi’nde yer alıyor.

National Geographic. 20 Ocak 2022.