Moğolistan’da Uçan En Büyük Dinozorlardan Biri Bulundu

Moğolistan’da bulunan ve kanat açıklığı yaklaşık 10 metre olan yeni bir Teruzor, büyük olasılıkla yavru dinozorlarla besleniyordu.

Teruzor illüstrasyonu. İllüstrasyon: Studio 252MYA, Joschua Knüppe

Gerçekten devasa bir Teruzor’un fosil parçaları, Moğolistan’ın Gobi Çölü’nde bulundu. Bu korkunç yırtıcı, 10 metrelik kanat açıklığıyla küçük bir uçak boyutuna yakındı ve Avrupa ve Kuzey Amerika’dan bilinen en büyük kanatlı sürüngenlerle yarışıyordu.

Yeni bulunan bu dev, 70 milyon yıl önce kurak fakat bugünkü kadar kuru olmayan sıcak bir iç habitatta yaşıyordu. Bu geç Kretase doğal ortamı dinozorlar ile doluydu ve yavrular büyük etoburlar için ideal yiyecek sağlamış olmalıydı. Dinozor yavruları muhtemelen yaklaşık dört aylıkken yürüyebilir ve avını kovalayabilir hale geliyordu.

Omurgalı Paleontolojisi Dergisi’nde yayımlanan makalenin yazarlarına göre, Azhdarchid denilen gizemli bir grubun parçası olan bu hayvan, muhtemelen şimdiye kadar yaşayan en büyük Teruzorlardan biriydi. (Hindistan’da 150 Milyon Yıllık ‘Deniz Canavarı’ Fosili Bulundu)

Ekip, şu an bilinen en büyük iki Teruzor grubunu karşılaştırıyor: 1970’lerde Teksas’ta bulunan Quetzalcoatlus ve 1990’lı yıllarda Romanya’da bulunan daha bodur ve daha kısa boyunlu bir azhdarchid olan Hatzegopteryx.

Bu Teruzorların her ikisi de 9-11 metrelik kanat açıklıklarına sahipti. Yerdeyken yaklaşık 5,5 metre boyunda, yani yaklaşık büyük erkek bir zürafa kadar uzunluğundaydılar.

İngiltere’deki Portsmouth Üniversitesi’nden Teruzorlar konusunda uzman olan Mark Witton, yeni keşfedilen hayvanın, daha önceden bilinen bu kanatlı devlerden bile daha büyük olma ihtimali olduğunu söylüyor.

Ekip Moğolistan’da bulunan bu fosili henüz yeni bir tür olarak adlandırmadı. Çünkü kalıntılar henüz çok eksik. Fakat bu fosil, dünyanın bu bölgesinde bulunan bu boyuttaki ilk Teruzor ünvanını aldı.

Bilim insanları, “Parçalar halinde olmasına rağmen bu fosil, devasa Teruzorların yaşadığı coğrafi aralığı Asya’ya kadar genişleten dev bir yaratıktan geliyor” diyor.

Teruzor avcıları

Paleontologlar fosili 2006’da batı Gobi’nin kasvetli, ağaçsız geniş alanındaki Gurilin Tsav olarak bilinen fosil açısından zengin bir lokasyonda keşfettiler. Burada, Moğolistan Bilimler Akademisi’nin ekip üyesi Buuvei Mainbayar, ilk omur parçasını buldu ve onu Tokyo Üniversitesi’ndeki makalenin başyazarı Takanobu Tsuihiji’ye gösterdi.

Tsuihiji, “Bunun bir Teruzor olabileceğini hemen anladım ve devasa boyutuyla şaşkına döndüm. Hemen bölgeye geri döndük ve fosillerin kalanını keşfettik.” diyor.

Fosil kemikler o kadar parçalanmış haldeydi ki, araştırmacılar ilk önce onları yorumlayamadı. Bu bulmacayı çözme çalışmaları yıllar aldı. En sonunda azhdarchid Teruzorlarının omurgalarının karakteristik şeklinde birkaç omurga bulundu. Tsuihiji, “Çok heyecanlıydım” diyor. (160 Milyon Yıllık Fosiller İlk Memelilerin Uçabildiklerini Gösteriyor)

Araştırmanın bir parçası olmayan Witton, “Bu gerçekten büyük bir omurga ve bununla karşılaştırılabilir tek şey Romanya’dan bulunan bir örnek. Bu kesinlikle en büyük Teruzorlardan biri ve şu ana kadar Asya’da böyle bir şey bulunmamıştı.” diyor.

Witton, “Aramabourgiania adında dev bir Ürdün’de bulunan azhdarchid’in boyun kemiklerinden biri 5 cm iken, yeni Moğolistan’da yeni bulunan Teruzor’un aynı kemiği yaklaşık 20 cm.”

Witton, “Teruzorun tamamen yeni bir boyut sınıfına dahil olup olmadığı başka bir soru. Bu Teruzorlar için billmediğimiz bir başka şey ise, boyun kemiklerinin vücut ile birleştiği nokta. Bunu bilirsek, daha büyük boyları olup olmadığını ya da daha büyük hayvanlar olup olmadığını anlayabiliriz.”

“İnsan boyutunda canlıları avlayabilecek kadar güçlü, korkunç yırtıcı olabilirdi. Yerdeki şeylerle besleniyor gibi görünüyorlar ve temelde gagalarına sığabilecek şeyleri avlıyorlardı.”

Hatzegopteryx geç Kretase dönemde Romanya’da yaşadığı için, Gobi azhdarchid besin zincirinin en tepesindeki avcı olamazdı. Çünkü yeni keşfedilen Teruzor, en az 5.5 tonluk bir ağırlığa sahip olan T. rex’in akrabası Tarbosaurus ile aynı bölgede yaşıyordu. Neyse ki kanatlı dev, muhtemelen Tiranozor’un menüsünde değildi.

Bilim insanları, azhdarchidlerin insanları saniyeler içinde kapıp bulutlara götürebileceğini düşünüyor.

National Geographic. 31 Ekim 2017.

Makale: Tsuihiji, T., Andres, B., O’connor, P. M., Watabe, M., Tsogtbaatar, K., & Mainbayar, B. (2017). Gigantic pterosaurian remains from the Upper Cretaceous of Mongolia. Journal of Vertebrate Paleontology, e1361431.