Modern İnsanlar Avrupa’ya Üç Dalga Halinde Göç Etti

Yeni bir araştırmaya göre, modern insanlar Avrupa’ya üç dalga halinde göç etti: 54.000 yıl, 45.000 yıl ve 42.000 yıl önce.

Modern insanların Avrupa’ya ilk kez yaklaşık 42.000 yıl önce girdiği düşünülüyordu, ancak yeni analiz edilen aletler bu fikri alt üst etti. Yeni bir araştırmaya göre, modern insanların Avrupa’ya 54.000 ila 42.000 yıl önce üç dalga halinde ayak bastığına dair kanıtlar mevcut.

Türümüz Homo sapiens, 300.000 yıldan daha uzun bir süre önce Afrika’da ortaya çıktı ve anatomik olarak modern insanlar en az 195.000 yıl önce ortaya çıktı. Afrika dışındaki ilk modern insan dalgalarına dair kanıtlar en az 194.000 yıl öncesine, İsrail’e ve muhtemelen 210.000 yıl öncesine, Yunanistan’a kadar uzanıyor.

(İlgili: Arabistan, Afrika’dan Erken İnsan Göçlerinde Kilit Taşıydı)

Yıllardır, Avrupa’da modern insana dair doğrulanmış en eski izler, arkeologların İtalya ve Bulgaristan’da ortaya çıkardığı yaklaşık 42.000 yıllık dişlerdi. Bu eski gruplar muhtemelen Avrupa’da bilinen ilk avcı toplayıcı kültür olan Aurignacian’ların en eski üyeleri olan Proto-aurignacianlardı.

Ancak 2022 yılında yapılan bir çalışma, Güney Fransa’nın Rhône Vadisi’ndeki Grotte Mandrin bölgesinde bulunan bir dişin, modern insanların yaklaşık 54.000 yıl önce orada yaşadığını gösteriyor. Bu da Avrupa’nın daha önce düşünülenden yaklaşık 10.000 yıl önce modern insanlara ev sahipliği yaptığına işaret ediyor. 

2022 yılında yapılan çalışmada bilim insanları bu fosil dişi, daha önce bilim insanlarının yakındaki Grotte de Néron bölgesinden sonra Neronian olarak adlandırdıkları taş eserlerle ilişkilendirdi. Neronian aletleri küçük çakmaktaşı ok uçları veya mızrak uçları içeriyor ve Avrupa’da o dönemde bulunan hiçbir şeye benzemiyor.

Şimdi ise yeni bir çalışmada bir arkeolog, 42.000 yıllık Proto-aurignacianlar ile 54.000 yıllık Neronianlar arasında başka bir modern insan dalgasının Avrupa’ya girmiş olabileceğini savunuyor. Fransa’daki Toulouse Üniversitesi’nden bir arkeolog olan çalışmanın baş araştırmacısı Ludovic Slimak, “Bu durum, sapienslerin kıtaya gelişinin tarihsel yapısının derinlemesine yeniden yazılması.” diyor.

Paleolitik Kanıtlar

Slimak, bugün İsrail, Filistin, Ürdün, Lübnan ve Suriye’yi kapsayan Doğu Akdeniz bölgesi Levant’ta daha önce ortaya çıkarılan bir grup veya endüstri taş eserine odaklandı. Bilim insanları uzun zamandır Levant’ın Afrika’dan göç eden modern insanlar için önemli bir geçit olduğunu düşünüyordu.

Slimak, Grotte Mandrin’deki Neron dönemi aletleri ile Lübnan’da Ksar Akil olarak bilinen bir alandaki yaklaşık aynı döneme ait endüstriyi karşılaştırdığında kayda değer benzerlikler buldu. Bu durum, her iki grubun da tek ve aynı olduğunu, Levanten grubun zaman içinde Avrupa’ya doğru genişlediğini düşündürüyor. Slimak, çok daha genç Proto-aurignacian eserlerinin de Levant’ta Ahmarian olarak bilinen bir kültürden çok benzerleri olduğunu belirtiyor.

Slimak, “Sapiens’in kıtadaki erken göçleri sırasında Avrupa ile Doğu Akdeniz popülasyonları arasında bir köprü kurdum.” diyor.

Ek olarak Slimak, Levant’ta Erken Üst Paleolitik olarak bilinen dönemde, Ksar Akil ve Ahmarianlar arasında var olan modern insanlara ait binlerce çakmaktaşı eser buldu. Bu durum Slimak’ı, bu eserlerin Avrupa’daki olası modern insan muadillerini aramaya yöneltti.

Châtelperronian olarak bilinen bir Avrupa endüstrisinden gelen taş eserler, Levant’ın Erken Üst Paleolitik Çağında görülen modern insan eserlerine oldukça benziyor. Buna ek olarak, Châtelperronian eserleri yaklaşık 45.000 yıl öncesine ya da Neronianlar ile Proto-aurignacianlar arasına tarihleniyor. Bununla birlikte, bilim insanları genellikle Châtelperronian eserlerinin Neandertallere ait olduğunu düşünüyordu.

Şimdi ise Slimak, Châtelperronian eserlerin aslında Avrupa’ya gelen ikinci bir modern insan dalgasına ait olduğunu savunuyor. Slimak, “Burada ilk kez, bu endüstrilerin Neandertal dışı kökeni için ciddi bir adayımız var.” diyor.

Londra’daki Doğa Tarihi Müzesinde paleoantropolog olan ve yeni çalışmada yer almayan Chris Stringer, Avrupa’daki modern insan iskanına ilişkin bu yeni modelin iddialı ve kışkırtıcı olduğunu söylüyor. “Homo sapiens’in, yaklaşık 42.000 yıl önce Aurignacian ile ilişkili olduğu kanıtlanmış olan yayılımından önce Avrupa’ya birkaç erken yayılımın olduğuna dair kanıtlar bir süredir birikiyor.”

Gelecekteki araştırmalar, bu yeni fikri doğrulamaya ya da çürütmeye yardımcı olabilir. Connecticut Üniversitesi’nde Paleolitik arkeolog olan ve yeni çalışmanın çevirisine yardımcı olan Christian Tryon, “Bu makalenin onu desteklemek ya da çürütmek için bir dizi araştırma projesine yol açtığını görüyorum. İnsanların şimdi Slimak tarafından bildirilen aynı tür teknik ayrıntıları görüp görmediklerini görmek için buradaki bazı arkeolojik alanlara eleştirel bir gözle bakmaları gerekiyor. Sanıyorum ki, bu uzun bir sürecin başlangıcı.” diyor.

Live Science. 3 Mayıs 2023.

Makale: Slimak, L. (2023). The three waves: Rethinking the structure of the first Upper Paleolithic in Western Eurasia. Plos one, 18(5), e0277444.