Modern Bo Halkı, Antik ‘Asılı Tabut Kültürü’nün Torunları Çıktı

Çin ve Güneydoğu Asya’da binlerce yıl önce “asılı tabutlara” gömülen insanların kimliği, yeni bir DNA araştırmasıyla nihayet belirlendi.

Binlerce yıl boyunca, günümüzün güneybatı Çin’inde yaşayan bir etnik grup, ölülerini uçurum kenarlarındaki “asılı tabutlara” yerleştiriyordu. Ancak bu insanların kimliği, araştırmacılar için uzun süredir bir sır perdesi altındaydı. Yeni bir genetik çalışma, bu dikkat çekici gömme geleneğini gerçekleştirenlerin, bugün hala aynı bölgede yaşayan insanların ataları olduğunu ortaya koyuyor.

Bu genetik incelemede, eski ahşap tabutların uçurum yamacına çivilenerek yerleştirildiği “asılı tabut” geleneğini uygulayan eski insanlar ile güney Çin ve Güneydoğu Asya kıyılarında yaşamış Neolitik insanlar arasında da genetik bağlar olduğu tespit edildi. Nature Communications dergisinde yayımlanan çalışmada, elde edilen bulguların “bu gömme geleneğinin genetik, kültürel ve tarihsel kökenlerine dair değerli bilgiler sağladığı” vurgulanıyor.

(İlgili: Neolitik Çin’de Sistematik İnsan Kemiği İşçiliği Yaygındı)

Araştırmacılar, son 30 yılda Çin ve Güneydoğu Asya genelinde yüzlerce asılı tabutun belgelendiğini belirtiyor. Tarihi metinler ve sözlü gelenekler, bu uygulamanın arkasında Bo adıyla bilinen küçük bir etnik grubun olduğunu işaret etse de, yeni çalışma için araştırmacılar gizemi kesin olarak çözmek amacıyla genetiğe başvurdu.

Bu kapsamlı analizde, Çin’deki dört “asılı tabut” bölgesinde, bazıları 2.000 yıldan daha uzun süre önce yaşamış 11 bireyin genetik yapısı analiz edildi. Çalışmayı desteklemek amacıyla, Tayland’ın kuzeybatısındaki bir mağarada keşfedilen ve en eskisi 2.300 yıl öncesine tarihlenen antik “kütük tabutların” içinde bulunan dört bireyin kalıntılarını ve günümüzde yaşayan Bo kökenli 30 kişinin genomunu incelediler.

Sonuçlar, “asılı tabut” halkının (ve dolayısıyla modern Bo halkının), bu bölgede yaklaşık MÖ 10.000’den MÖ 2000’e kadar süren Neolitik dönemde, 4.000 ila 4.500 yıl önce yaşamış gruplarla genetik bağları olduğunu gösteriyor. Araştırmacılara göre, “Geride kalan genetik izler, modern ulusal sınırları aşan ortak bir kökenin ve kültürel sürekliliğin güçlü kanıtlarını sağlıyor.”

Asılı tabutlar

Güney Çin ve Tayvan’da, bir zamanlar popüler bir gömme stili olan düzinelerce “asılı tabut” alanı bulunuyor. Ancak bu tip mezarlar, Çin’in Ming hanedanlığı (1368-1644) döneminde, yüzlerce yıl önce sona erdi.

Araştırmacılar, bu uygulamaya dair ilk kayıtlardan birinin yaklaşık 1279-1368 yılları arasındaki Yuan hanedanlığı dönemine ait olduğunu belirtiyor. O dönemden kalan bir vakanüvis (kronik yazarı) şöyle yazmıştı: “Yüksekte duran tabutlar uğurlu kabul edilir. Ne kadar yüksekte olurlarsa, ölüler için o kadar hayırlıdırlar. Dahası, tabutları yere düşenlerin daha şanslı sayıldığı düşünülür.”

Çalışmaya göre, günümüzde Çin’in güneyindeki Yunnan eyaletinde, resmi Yi etnik grubunun bir parçası olarak sınıflandırılan, ancak kendilerine özgü dilleri ve gelenekleri olan Bo kökenli birkaç bin kişi yaşıyor.

Ancak araştırmacılar, atalarının kültürünün bir zamanlar çok daha yaygın olduğunu; günümüz Tayland, Laos, Vietnam ve Tayvan bölgelerinin bir kısmını kapsadığını belirtiyor. “Asılı tabut” geleneğinin, en az 3.400 yıl önce, Çin’in güneydoğusundaki Fujian eyaletinin Wuyi Dağları’nda ortaya çıktığı düşünülüyor.

Ortak köken

Araştırmacılar, kuzeybatı Tayland’daki antik “kütük tabutların” içindeki kalıntıların, “asılı tabutlara” gömülen insanlarla dikkat çekici genetik benzerlikler taşıdığını tespit etti. Bu güçlü bulgu, bu iki gömü geleneğini uygulayan halkların ortak atalara sahip olduğunu gösteriyor.

Tayland’da bu tabutlar, bir ağaç kütüğünün boylamasına ikiye ayrılarak, bir tarafı oyulup diğer tarafının kapak olarak kullanılmasıyla yapılıyordu. Bu kütük tabutlar daha sonra bir mağaraya; genellikle ahşap destekler üzerine veya yüksek kaya çıkıntılarına yerleştiriliyordu.

Bu genetik bulguların yanı sıra Asya genelindeki diğer arkeolojik alanlardan elde edilen kanıtlar, “asılı tabut” halkının, yaklaşık MÖ 1. yüzyıldan itibaren Han etnik grubunun egemenliğinden önce güney Çin’in büyük bir kısmında yaşayan antik Tai-Kadai dillerini konuşan halkların bir kolu olduğunu gösteriyor. Tayland’daki Chulalongkorn Üniversitesi’ne göre, Kra-Dai dilleri olarak da bilinen Tai-Kadai dillerini konuşanlar, günümüz Tayland ulusuna adını vermiş ve başta ülkenin güneyi olmak üzere milyonlarca Han olmayan Çinlinin atası.

Ancak araştırmacılar, çalışmanın kilit bulgusunun “asılı tabut” halkının antik kimliği olduğunu belirtiyor. Ekibin yazdığına göre, bölgesel folklorda Bo halkından “Gökyüzünün Boyun Eğdirenleri” ve “Uçurumların Çocukları” gibi isimlerle bahsediliyor; hatta “uçma yeteneğine sahip oldukları” bile anlatılıyordu. Şimdi ise genetik kanıtlar, Bo halkını asılı tabutlara gömülenlerle kesin olarak ilişkilendiriyor.

Araştırmacılar, elde ettikleri çarpıcı sonucu şöyle özetliyor: “Bu gelenek tarih kayıtlarından kaybolduktan yaklaşık 600 yıl sonra, Bo halkının ‘Asılı Tabut’ geleneğini uygulayanların doğrudan torunları olduğunu bulduk.”

Live Science. 4 Aralık 2025.