Mısır’da Kayıp Kheny Tapınağı Bulundu

Mısır Eski Eserler Bakanı’nın dün yaptığı açıklamaya göre, uzun süredir kayıp olan Kheny Tapınağı’nın kalıntıları, Asvan şehrinin kuzeyindeki Gebel el Silsila’da bulundu. Tapınağın temelleri ve duvarların taş işçiliği ortaya çıkarıldı. Tapınak, ismi “Kürek Çekme Yeri” anlamına gelen Kheny ya da Khenu yerleşiminden geriye kalan az miktarda kalıntıdan biri oldu.

Kheny yerleşimi, Mısır’ın Yeni Krallık Dönemi’nden Roma Dönemi’ne kadar geniş ölçüde, bir taş ocağı olarak kullanıldı. Yerleşim, Nil Nehri’nin her iki kıyısında, Edfu ve Kom Ombo arasında bulunuyor.
Antik Mısır Tapınakları’nın Taş Ocağı

Gebel el Silsila Yüzey Araştırması Projesi’nı yöneten, Lund Üniversitesi’nden Maria Nilsson, Discovery News’e yaptığı açıklamada “Tapınak inşaası için çok büyük miktarda kumtaşının burada çıkarıldığını biliyoruz” diyor.

Gerçekten de, Karnak ve Luxor’dakiler de dahil olmak üzere neredeyse Mısır’ın bütün büyük tapınakları, Gebel el Silsila’dan çıkarılan kumtaşıyla inşa edilmişti.

Şehrin Tarihini Değiştiriyor

Nilsson “Bu keşif ise Gebel el Silsila’nın tarihini değiştiriyor ve kesin olarak gösteriyor ki burası sadece bir taş ocağı değil, ayrıca kutsal bir alandı” diyor. Alandaki kült aktiviteleri esas olarak Nil Nehri ve nehrin taşkınları ile ilişkilendirilse de, burada tapınılan asıl tanrı suları kontrol eden timsahların tanrısı Sobek’ti.

Nilsson şu anda tapınağın kimin adına yapıldığını bilmediklerini söyledi, ve “Bunun doğu kıyısı taş ocaklarının ilki olduğunu düşünüyoruz. Gelecek arkeolojik çalışmalar bu konuda daha fazla bilgi verecek” diye ekledi.

Kheny Tapınağı

MÖ 1386 -1350 yıllarında hüküm süren 18. Hanedanlığın dokuzuncau hükümdarı III. Amenhotep’in kartuşunun parçaları. Tapınağın daha sonraki dönemlerde kullanıldığının bir kanıtı

Gebel El Silsila’daki çalışmalar 2012 ‘den beri devam ediyor. Şu ana kadar yüzlerce kaya yazıtıyla birlikte III. Amenhotep ve II. Ramses’e ait kartuşlar ortaya çıkarıldı.

Ramessid Dönemi’ne ait tapınak kalıntıları ise, Alman Mısırbilimci Borchardt’ın 1934’te yayınladığı haritaya göre 1906-1925 arasında kaydedilmiş. Fakat tapınak daha sonra unutulmuş.

Nillson ile kazı başkanı yardımcısı John Ward, Gebel el Silsila Projesi kapsamında, Borchardt’ın haritalarını inceleyerek tapınağın kalıntılarını yeniden buldu. Tapınağın temeli 35m x 18m boyutlarındaydı. Duvar işçiliği ise, görülebilen dört zemin seviyesi, sütun altıkları, ve iç ve dış duvarlardan oluşuyordu.

Zemindeki izler, binanın batı kısmında beş sütun altlığı olduğunu gösteriyor. Mısır yıldızı ve gökyüzünü gösteren iki boyalı kumtaşı parçası da tapınağın yıldızlı bir tavana sahip olduğunu gösteriyor.

Fotoğraftaki mavi ve sarı boyalı iki kumtaşı parçası, tapınağın tavanının gökyüzü ve yıldızlarla dekore edilmiş olduğunu gösteriyor.

Nilsson ve Ward, tapınağın ortalama 1500 yıllık bir süreyi kapsadığını ve dört kronolojik dönemin kanıtlarını sunduğunu düşünüyor: Thutmosis/Hatshepsut dönemi, III. Amenhotep dönemi, II. Ramses dönemi ve Roma Dönemi.

Tapınakta Kireçtaşı ve Kumtaşı Kullanımı

Nilsson “Tapınağın en eski yapı evresi kireçtaşından yapılmış. Bu bir kumtaşı ocağında oldukça ilginç bir durum. Bu malzeme farklılığı, kireçtaşı inşaatından kumtaşı inşaatına resmi değişimi ifade ediyor olabilir” diyor.

Tapınağın temel ve duvar işçiliği arasında bulunan parçalar. Fotoğraftaki parçası bir Thutmosis başını gösteriyor, bu da tapınağın en azından 3500 yıllık olduğunu kanıtlıyor.

Arkeologlar dekore edilmiş ve boyalı yüzlerce taş blok ile, erken Thutmosid Dönemi (MÖ 1500-1450)’nin tipik ikonografisini gösteren 300den fazla dekore edilmiş kireçtaşı parçası ortaya çıkardı. Hiyeroglif yazıları ise yerleşimin adı olan “Kheny”den bahsediyordu.

Nilsson “Kireçtaşı sahneler antik zamanlarda oldukça tahrip olmuş. Bunlar daha sonraki inşa evresinde kum ve çakıltaşlarıyla birlikte temel dolgusu olarak yeniden kullanılmış. Dekore edilmiş kireçtaşından kare bir temel hala tek parçaydı” diye anlatıyor.

Tapınakta bulunan 18. Hanedanlık dönemi boncukları

Tapınağın Sonraki Evreleri

Bulunan 300 rölyef içinde daha sonraki iki hükümdarın, III. Amenhotep ve II. Ramses’in kartuşları da vardı. Bu da tapınağın daha sonraki evreleri olduğu kanıtlıyor. Tapınağın dördüncü kronolojik dönemi de, Ptolemaios ve Roma dönemlerine ait saklama aktivitelerinden anlaşıldı.

Tapınak bölgesinde ayrıca 18. Hanedanlık boncukları, renkli alçı, çini parçaları, binlerce seramik parçası, ve olasılıkla İkinci Ara Dönem’e tarihlenen mavi renkli bir skarab (böcek şekilli Mısır mührü) bulundu.

Arkeologlar, tapınağın rolünü ve önemini anlamak için gelecek çalışmaların gerekli olduğunu söylüyor. Nilsson, alanın şu andaki korunma durumu kötü olduğu için, çok geç olmadan acil şekilde belgeleme yapılması gerektiğini ekledi.

Tapınakta bulunan mavi renkli skarab (böcek şekilli Mısır mührü), yaklaşık MÖ 1650 -1550 yıllarına tarihleniyor.

Tapınakta bulu nan, 1303-1213 yıllarında hüküm sürmüş II. Ramses’in kartuşu da tapınağın sonraki evrelerinin bir kanıtı. II. Ramses 19. Hanedanlığın üçüncü firavunuydu.

Discovery News