Mısır Portresindeki Küpelerin Benzeri Bulgaristan’da Keşfedildi

Antik Mısır’ın ünlü Fayyum portrelerinde resmedilen altın küpelerin benzeri, Bulgaristan’daki antik hamamın kazılarında bulundu.

Roma dönemi Mısır’ından kalma bazı Fayyum mumya portrelerinde resmedilen altın küpeler, Güneydoğu Bulgaristan’da Antik Roma kolonisi Deultum’da kazı çalışması yapan arkeologlar tarafından keşfedildi.

Deultum bir Roma kolonisiydi ve Roma hukuku uyarınca, Roma kenti ile aynı statüdeydi. Günümüz Bulgaristan’ında, bu statüde yalnızca üç Roma kenti var: Burgas yakınlarındaki Deultum (Colonia Flavia Pacis Deultensium), Archar yakınlarındaki Ratiaria (Colonia Ulpia Traiana Ratiaria) ve Gigen yakınlarındaki Ulpia Oescus.

(Antik Mısır’ın Büyüleyici Gerçekçilikteki Mumya Portreleri)

Fayyum mumya portreleri, MÖ 1. yüzyıl ile MS 3. yüzyıl arasında, Roma döneminde Mısır’da gömülen üst sınıf vatandaşların mumyalarına iliştirilen ahşap tablolar üzerine yapılmış portrelere verilen isim.

Bu mumya portreleri, tüm Mısır boyunca bulundu, ama en ünlüleri Fayyum Havzası, Hawara ve İmparator Hadrianus (117-138 arası imparator) dönemindeki Roma kenti Antinoopolis’te bulunanlar. “Fayyum mumya portreleri” terimi hem coğrafyayı hem de portrelerin stilini tanımlamak için kullanılıyor.

Güneydoğu Bulgaristan’da, Deultum kentinde keşfedilen Roma altın küpeleri, bazı Fayyum mumya portrelerinde resmedilen kadınların küpelerinin aynısı. Bu benzerliğe dayanarak, araştırmacılar tarafından küpeler MS 2. yüzyıla tarihlendiriliyor.

Antik Roma kenti Deultum (Colonia Flavia Pacis Deultensium), halihazırda var olan ve Debelt ya da Develt olarak adlandırılan bir Antik Trakya yerleşiminin yakınına MS 1. yüzyılda inşa edilmişti. Buraya, Augustus’un Sekizinci Lejyonu’ndan (Legio VIII Augusta) Roma gazileri tarafından yerleşilmişti. Bölge, geçmişte Karadeniz’e bağlanan bir limanı da olan Mandra Gölü’nün (günümüz Mandra Su Rezervi) yanında bulunuyordu.

Deultum – Debelt Arkeolojik Koruma Alanı’ndaki arkeolojik kazılar, 1 Ekim 2020’de başladı ve Fayyum mumya portresi altın küpeleri iki gün sonra keşfedildi.

Kazı başkanı Krasimira Kostova, Roma altın küpelerinin, bir rıhtımın altında bulunan thermae (hamam) kalıntılarında yer alan odalardan birindeki döşemelerin arasında bulunduğunu söylüyor.

“Fayyum portrelerinden birinde resmedilen soylu bir hanımın altın küpeleri, Deultum’da bulduğumuz küpelerin birebir aynısı.” diyor ve Deultum hamamının MS 357-358 yıllarında büyük bir deprem sırasında yıkıldığına işaret ediyor.

“Deprem olduğunda ve hamam yıkıldığında, küpeler büyük ihtimalle döşemelerin arasına düşerek kayboldu ve orada kaldı. Ardından, bölge rıhtımlar ile aynı hizaya getirildi, bu sayede aynı yerde sabit kalabildi. Çünkü hamamın bulunduğu noktada yerleşim devam etti.” diyor Kostova.

“Bu mücevher oldukça sofistike, çok ilginç. Fayyum mumya portrelerinden biri ile paralelliklerini bulduk, bu da küpeleri MS 2. yüzyıla tarihlendirmemizi sağlıyor.” diye ekliyor.

“Fayyum mumya portrelerinde resmedilen altın küpelere benzer küpelerin keşfini, Roma kolonisi Deultum’da ikamet eden kadınların, Roma İmparatorluğu’ndaki moda trendlerini takip ettiğinin göstergesi olarak yorumluyoruz.”

Küpenin hafif sarımsı nüanslara sahip beyaz camla doldurulmuş bir bölümü var, alt kısmında üç salkımı ile birlikte bir telkâri (filigran) tutucusu bulunuyor ve salkımların her biri beyaz cam toplar ile tamamlanıyor. Toplarda bulunan pas, onlara inci görünümü veriyor.

Fayyum mumya portrelerindekine benzer altın küpelere ek olarak, arkeologlar Roma kenti Deultum kalıntılarının kazılması sırasında büyük miktarda bronz sikke de buldu.

Kazılar, Roma kolonisinin hamam kalıntılarından daha fazlasını çıkarmaya odaklanıyor.

Deultum’da Roma hamamı kalıntılarının üzerine inşa edilen geç dönem evleri, geçen yılın arkeolojik sezonu sırasında araştırıldı. Güncel kazılar ise daha alt katmanları hedef alıyor.

Küpeler, tamamen incelendikten sonra, Deultum – Debelt Arkeolojik Alanı müzesinde sergilenecek.

Archaeology In Bulgaria. Ivan Dikov. 6 Ekim 2020.