Mısır Firavunu, Başka Bir Hükümdarın Mezarını Çalmış

Mısır’daki arkeologlar, bir firavunun mezarında öteki dünyada ölüye hizmet etmesi amaçlanan 225 ushabti heykelciği keşfetti.

Mısır’da arkeologlar, firavun III. Shoshenq’e ait, diğer dünyada ölene hizmet etmesi için tasarlanan heykelcikler olan 225 ushabti’yi başka bir firavunun mezarının içinde buldu.

Heykelcikler, kuzey Mısır’daki Tanis’te, II. Osorkon’un mezarının kuzey odasında, işaretsiz bir lahdin yakınında bulundu. Ushabti’lerin üzerindeki hiyeroglifler, kime ait olduklarının belirlenmesini sağladı.

Mezar ve lahit 1939’da keşfedilmiş olsa da, Mısır Turizm ve Eski Eserler Bakanlığı’nın açıklamasına göre ushabti’ler, koruma çalışmaları yürüten Mısır-Fransız ekip tarafından yakın zamanda bulundu. Ekip ayrıca çözümlemekte oldukları ve analiz ettikleri yeni yazıtlar da ortaya çıkardı.

(İlgili: Menkaure Piramidinde Gizli Bir Giriş Bulunmuş Olabilir)

Antik Mısırlılar, ushabti heykelciklerinin öte dünyada ölenin yerine çalışacağına, tarla işlerinden eşya getirmeye kadar pek çok görevi üstleneceğine inanıyordu ve bu heykelcikler Mısır mezarlarında sık görülür. Zengin ve güçlü kişiler genellikle yüzlerce ushabti’yle birlikte gömülürdü; örneğin Tutankamon’un mezarında 400’den fazla ushabti vardı.

III. Shoshenq, Mısır’ın birleşik olmadığı bir dönemde, yaklaşık MÖ 825 ila 773 arasında hüküm sürdü. Tanis’teki Fransız arkeoloji misyonunun direktörü ve ushabtileri bulan ekibin başındaki Frédéric Payraudeau, “III. Shoshenq’in hükmü uzundu ama zorluydu; Kuzey’in kralı (kendisi) ile Mısır’ın güneyindeki iki kral (kuzenleri) arasında kanlı bir hanedan savaşı vardı” diyor.

Çatışmaya rağmen III. Shoshenq, “özellikle ana tapınak alanının girişine büyük bir Kapı olmak üzere Tanis’te birçok anıt inşa etmeyi başardı” diye ekliyor Payraudeau. Firavun ayrıca, yaklaşık MÖ 874 ila 850 arasında hüküm süren II. Osorkon’un daha önce gömülmüş olduğu Tanis’te kendisi için bir mezar yaptırdı. Hem II. Osorkon hem de III. Shoshenq, modern Mısırbilim’de 22. Hanedan olarak adlandırılan dönemin parçasıydı.

Fayanstan (sırlı seramik hamuru) yapılmış ushabtilerin II. Osorkon’un mezarı içinde bulunması, III. Shoshenq’in kendi mezarına değil, II. Osorkon’un mezarındaki işaretsiz bir lahde gömüldüğünü gösteriyor.

Araştırmacılar bu mezarı uzun zamandır biliyordu, fakat III. Shoshenq’in oraya gömüldüğü bilinmiyordu.
Payraudeau, “Ushabtilerin adsız lahde yakın bulunması ve bitişik duvardaki yazıtlar, III. Shoshenq’in kendi mezarında değil, burada gömüldüğünü açıkça gösteriyor” diyor.

III. Shoshenq’in bir selefinin mezarına gömülmüş olmasının nedeni ise belirsiz. Payraudeau, bunun çatışmalar ya da III. Shoshenq’in yerine geçecek kişi üzerindeki tartışmalarla ilgili olabileceğini, “üzerine düşünmemiz gereken bir soru” olduğunu belirtiyor.

Araştırmaya dahil olmayan Bristol Üniversitesi’nden Mısırbilim profesörü Aidan Dodson, III. Shoshenq’in mezarındaki bazı eserlerin, onu izleyen 23. Hanedanda hüküm süren IV. Shoshenq’in adını taşıdığını söylüyor. Dodson, “Dolayısıyla, sonraki hükümdar IV. Shoshenq, III. Shoshenq’in mezarını üzerine almış ve III. Shoshenq’i de yakınındaki II. Osorkon’un mezarına defnettirmiş olabilir” diyor.

Antik Mısır’da mezarların yeniden kullanılması sıradışı bir durum değil. Ancak IV. Shoshenq’in neden III. Shoshenq’in mezarını yeniden kullanmış olabileceği ve onu II. Osorkon’un mezarına taşıttığı hâlâ belirsiz.
II. Osorkon’un mezarının konservasyonu ile ushabtilerin ve yazıtların analizleri sürüyor.

Live Science. 24 Kasım 2025.