Meşhur ‘Flora’ Heykelini Leonardo da Vinci Yapmamış

Radyokarbon tarihleme yöntemine göre, tanrıçanın heykeli, da Vinci’nin 1519’daki ölümünden yüzyıllar sonra yapılmış.

Kadının yüz hatları, da Vinci’nin resimlerindeki yüzlere benzediği için Berlin Bode Müzesi’nin koleksiyonunda yer alan heykelin ona ait olduğu düşünülüyordu. Bu benzerliğin dışında, da Vinci ve çiçekli bitkiler tanrıçası olarak bilinen Roma tanrıçası Flora’nın heykelini, doğrudan birbirine bağlayan hiçbir kanıt yoktu. Heykelin kökeni asırlardır sanat uzmanları arasında sıkça tartışılıyordu.

Şimdi ise araştırmacılar, Leonardo da Vinci’nin, Flora büstünün yaratıcısı olmadığını kanıtlayarak tartışmaya son noktayı koydu.

Balmumu büstün büyük bir kısmı, ispermeçet balinalarının kafasında bulunan ve kolay şekil alan ispermeçet yağından yapılmış. Bu keşif, bilim insanlarını eseri doğru bir şekilde tarihlendirmek için yeni bir kalibrasyon yöntemi uygulamaya itti. Böylece Flora büstünün, da Vinci yaşarken (1452-1519) yapılmadığı keşfedildi. Araştırmacılar yapılan yeni bir araştırmada, büstün büyük olasılıkla 19. yüzyılda oyulduğunu açıkladı. 

(Da Vinci’nin Çizimlerinde Bakteri ve Mantarların Gizli Dünyası)

Hafif bir tebessüme sahip Flora büstü, yaklaşık 28 kilogram ağırlığında ve 70 santimetre yüksekliğinde. Bode Müzesi’nin yaptığı açıklamaya göre büst, Berlin’deki Kaiser Friedrich Müzesi’nin (günümüzde Bode Müzesi) kurucu Müdürü Wilhelm von Bode tarafından 1909 yılındaki açık artırmada satın alındı ve eserin da Vinci’ye ait olduğu söylendi.

Fakat büstün satın alınmasından sonraki iki yıl içinde, Avrupa’daki bilim insanları heykelin kökenini sorgulayan 730’dan fazla makale yayınladı. Balmumunun 1900’lü yıllarda yapılan kimyasal analizi, heykelin yaşını belirleyemese de Rönesans dönemi sanat eserlerinde nadir görülen, 19. yüzyıl heykellerinde ise daha yaygın olan ispermeçet yağı kullanımının izlerini tespit etti.

Yapılan bir değerlendirme, döküm yönteminin Rönesans tekniklerini yansıtmadığını, başka bir araştırma da büstün arkasında 19. yüzyıl gazetesinden kalıntılar ve ahşap parçalar bulunduğunu öne sürdü. Araştırmanın yazarları, tüm bunların büstün şekillendirilmesinden sonra yapılan değişiklikler sırasında da eklenmiş olabileceğinin altını çizdi.

Bilim insanları, “Babasının 1846 yılında Flora büstünü yaptığını söyleyen Richard Cockle Lucas’ın (19. Yüzyıl İngiliz heykeltıraşı) oğlu tarafından verilen resmi bir beyanname de dahil olmak üzere, büstün 19. yüzyılda yapıldığını destekleyen tarihi belgeler de var.” dedi.

“Leonardo’ya ait olamaz”

Yeni bir araştırmada araştırmacıların yürüttüğü kimyasal inceleme, büstün çoğunlukla balmumuyla karıştırılmış ispermeçet yağından yapıldığını gösteriyor. Araştırmacılar daha sonra balmumunun deniz ortamındaki hayvanlardan geldiğini göstermek için bu hesaplamaları kalibre ederek, bir radyoaktif karbon formu olan karbon-14’ün çürümesini ölçerek büstteki balmumu örneklerini tarihledi. Balmumu incelemelerini, diğer deniz kaynaklarından gelen karbon-14 ölçümleriyle karşılaştıran araştırmacılar, daha önce yapılan karbon-14 tahminlerinden daha doğru bir tarih aralığı oluşturabildi.

Araştırmacılar, “Flora büstünün incelenen tüm bileşenleri, MS 1700 sonrasına tarihlendi.” dedi. “Sonuçlar, Flora büstünde kullanılan materyallerin 18-19. yüzyıla dayandığını, bu nedenle büstün Rönesans döneminde yapılmadığını, Leonardo’ya da ait olamayacağını kanıtlıyor.”

İspermeçet yağının sanat eserlerinde yaygın olarak kullanımı 18. yüzyıla kadar uzanıyor ve Sanayi Devrimi boyunca balina avcılığının hızla artışının bir sonucu olarak o dönemde ispermeçet balinasının genel olarak kullanıldığını gösteriyor. Araştırmacılar, Flora büstünü yapanın Leonardo da Vinci olmadığını kanıtlamanın “bir nebze hayal kırıklığı” yarattığını söylese de araştırmanın kültürel nesneler, endüstri ve insanların doğal dünyayla etkileşimleri arasında bir bağlantı olduğunu göstererek değerli bilgiler içerdiğini vurguladı.

Live Science. 24 Nisan 2021.

Makale: Reiche, I., Beck, L., & Caffy, I. (2021). New results with regard to the Flora bust controversy: radiocarbon dating suggests nineteenth century origin. Scientific reports, 11(1), 1-11.