Merit’in 3.400 Yıllık Saç Jölesiyle Düzeltilmiş Peruğu

Merit’in peruğu gerçek insan saçından yapılmıştı ve onunla birlikte, kendi ahşap dolabının içinde gömülmüştü.

1906’da arkeologlar, Merit olarak bilinen Mısırlı bir kadına ait bu peruğu, kocası Kha ile paylaştığı mezarı kazarken Luksor’da (antik çağda Teb) keşfettiler. Arkeolog Ernesto Schiaparelli, koyu kahverengi insan saçından yapılmış bu peruk için, üzerinden üç bin yıldan fazla zaman geçmiş olmasına rağmen, üzerine sürülmüş kokulu yağlar sayesinde hâlâ parıldadığını yazdı.

Schiaparelli, peruğu, üzerine Merit’in adı yazılmış yüksek bir akasya ağacı kutunun içinde buldu. Kutunun içinde, ketenle kaplanmış iki ahşap sehpa, peruğu taşıyordu. Zengin bir şekilde döşenmiş mezarda, Yeni Krallık firavunu II. Amenhotep’in mimarı Kha ve Merit’in mücevherlerle süslü mumyalarının yanı sıra, saç tokaları, tıraş bıçakları ve tahta taraklarla dolu kozmetik sandığı da yer alıyordu.

(İlgili: Yaklaşık 3.900 Yıllık Altın Peruk Süsleri)

Kha ve Merit Mezarı’ndaki 500’den fazla eserin çoğu, bugün İtalya, Torino’daki Mısır Müzesi koleksiyonunda yer alıyor.

Merit, ortadan ayrılmış, dalgalı saçlı peruğunu, tıraş edilmiş ya da çok kısa kesilmiş kendi saçının üzerine takıyordu. Küçük dalgaların, büyük olasılıkla, saç ıslakken örülüp, kuruduktan sonra örgülerin çözülmesiyle oluşturulduğu düşünülüyor.

Mısır Müzesi’ne göre, “bu tür saç modelleri, dönem resim ve heykellerinde de görüldüğü gibi, sıklıkla çiçekler ve taçlarla süslenirdi; bunlar 18. Hanedan’ın ortalarında çok modaydı.”

Antik Mısır’da seçkin erkek ve kadınlar arasında peruk takmak oldukça yaygındı. Peruklar, insanlara gösterişli saç modelleri yapma imkanı sağlıyor, aynı zamanda onları doğrudan güneş ışığından ve baş bitinden koruyordu. Bazı insanlar peruğu takmadan önce saçlarını tamamen kazırken, bazıları peruğun altında doğal saçlarını kısa kesilmiş halde bırakıyordu.

2016’da Merit’in peruğu üzerine yapılan bir çalışmada araştırmacılar, Merit’in özgün saç modeli ve bakım rutini hakkında daha fazla bilgi edinmek için gaz kromatografisi-kütle spektrometrisi kullandılar. Bu yöntem, bir numunedeki kimyasal bileşenleri tanımlayıp ölçen bir analiz tekniği. Saç üzerinde, onu pürüzsüz tutmak ve iyi durumda korumak için — adeta eski bir saç jölesi gibi — kullanılmış olabilecek bitkisel yağ kalıntıları buldular. Ayrıca taraklardan birinde, insan saçlı derisinde bulunan bir bileşik olan kolesterol izine rastladılar; bu da Merit’in bu tarağı hayattayken kullandığını düşündürüyor.

Bu analizlere dayanarak araştırmacılar, Merit’in “kendi saçını düzleştirip taradığını, saçını, tarak dişleri arasında da bulunan bitkisel yağ, bitki zamkı, balsam ve balmumu karışımıyla yumuşatarak aşağıya doğru bastırdığını” sonucuna vardılar.

Antik Mısır’dan pek çok peruk ve saç uzantısı günümüze ulaşmış durumda; bilinen en erken örnek, Mısırbilimci Joann Fletcher’a göre, MÖ 3.400 yılına tarihleniyor. Son birkaç on yılda Mısır saç modelleri konusu daha popüler hâle geldi, diyor Fletcher; bu nedenle, Merit’inki gibi korunmuş peruklardan öğrenilecek daha çok şey var.

Live Science. 10 Kasım 2025.