Maymunlar, Hominin Aletlerine Benzer Aletler Yapıyor

Tayland’daki makaklar, fındık kırarken taş yongalar üretiyor; bu, insanlık tarihi hakkındaki düşüncelerimizi değiştirebilecek bir bulgu.

Tayland’ın milli parklarından birinde makakları inceleyen araştırmacılar şaşırtıcı bir keşifte bulundular: Maymunlar fındıkları kırarken, bilim insanlarının eski insana atfettikleri yongalara çok benzeyen taş yongalar yapıyor.

Bulgu, hominin alet kullanımının en eski kanıtı olarak öne sürülen bazı materyallerin aslında atalarımızdan değil maymunlardan gelmiş olabileceği anlamına geliyor.

Uzun kuyruklu makaklar (Macaca fascicularis), palmiye ağaçlarının yemişlerini kırmak için kireçtaşı aletlere güveniyor; insanların kullandıklarına çok benzeyen çekiç taşları ve örsler kullanıyorlar. Sert yemişler kırıldıkça, taşların parçaları da ayrılır ve sonuç olarak bir taş yonga topluluğu oluşur.

(İlgili: Bu 3 Milyon Yıllık Taş Aletleri İnsanlar Yapmamış Olabilir)

Max Planck Evrimsel Antropoloji Enstitüsü’nden çalışmanın baş yazarı Tomos Proffitt, “Kasıtlı olarak keskin taş yongalar yapma yeteneği, homininlerin evriminde çok önemli bir nokta olarak görülüyor ve bunun nasıl ve ne zaman gerçekleştiğini anlamak, tipik olarak geçmişteki eserler ve fosiller üzerinde yapılan çalışmalarla araştırılan çok büyük bir soru.” diyor.

“Çalışmamız, taş alet yapımının insanlara ve atalarımıza özgü olmadığını gösteriyor.”

Araştırmacılar, makakların taş yongaları istemeden yaptıklarını, insanların taş yonga üretiminin ise genellikle taş aletlerin kasıtlı üretimine atfedildiğini belirtiyor.

Bu durum, sonsuz maymun teoremine şaşırtıcı derecede uygun bir paralellik yaratıyor; bir maymun klavyede rastgele yazarsa, en nihayetinde Shakespeare’i yakalayabilir. Burada ise, maymunlar yanlışlıkla insan evriminde çok önemli bir anı yeniden yaratıyorlar. Yeni araştırma Science Advances’te yayımlandı.

Şempanzelerde ve kapuçinlerde de taş alet kullanımı gözlemlendi ve orangutanlar şüpheli bir şekilde kendi taş aletlerini yaratmaya yaklaştılar. Ancak araştırmacılar, bu primatların süreçlerinde üretilen yongaların, erken insanlar tarafından üretilen eski taş yongalarla karşılaştırılamayacağını açıkladı.

Proffitt, “Bu makakların yemişleri kırmak için taş aletler kullanması şaşırtıcı değil, çünkü aletleri aynı zamanda çeşitli kabuklu deniz hayvanlarını yemek için de kullanıyorlar. İlginç olan, bunu yaparken yanlışlıkla bazı hominin eserlerinden kısmen ayırt edilemeyen, kendilerine ait önemli bir arkeolojik kayıt oluşturmaları.” diyor.

İnsan atalarına atfedilen en eski yongalar yaklaşık 3,3 milyon yıl öncesine ait ve Kenya’daki Lomekwi bölgesinde bulundu. Lomekwi aletleri bir kereye mahsus olarak bulundu, ancak bir sonraki en eski alet takımı olan Oldowan aletler yaklaşık 3 milyon yıl öncesine dayanıyor ve doğu Afrika’da bulundu.

Aletler Homo cinsinden önce gelir; Geçen ay, araştırmacılar taş aletlerin bulunduğu bir Paranthropus bölgesi keşfettiklerini duyurdular. Paranthropus aletlerin sahibi olsun ya da olmasın, asıl mesele, Oldowan aletlerin çeşitli hominin türleri ile ilişkilendirildiği ve çok popüler olduğu ve Çin’e kadar yayıldığı.

Proffitt’in ekibi, yontulmuş taşın kazara oluşan taş kırıklarından ayırt edilmesinin daha önce inanılandan daha zor olabileceğini öne sürüyor. Ancak benzerlikler, hominin ve maymun tarafından üretilen yongaları ayırt edilemez yapmaz.

Araştırmacılar, Tayland’daki 40 bölgeden alınan 1.119 yonga üzerinde yaptıkları analize dayanarak, taşlar arasındaki farklar istatistiksel olarak belirgin hale gelmeden önce, bir Oldowan alet topluluğunun yüzde 20 ila yüzde 30’unu maymunların yongalarıyla değiştirebileceğinize inanıyor.

Bununla birlikte, benzerlikler, ekibin şu anda kasıtlı olarak alet yapan insanlara atfedilen bazı yongaların maymunların veya diğer primatların kasıtsız bir yan ürünü olabileceğine inanmasına yetiyor.

Kasıtlı alet yapımı, insan evriminde çok önemli bir an olduğundan, o anın kanıtlarını tanımlayabilmemiz önemli. Ekip, bu benzersiz hominin davranışını nasıl tanımladığımız ve belirlediğimiz konusunda temel bir yeniden değerlendirme öneriyor.

Makale: Proffitt, T., Reeves, J. S., Braun, D. R., Malaivijitnond, S., & Luncz, L. V. (2023). Wild macaques challenge the origin of intentional tool production. Science Advances.