Maymunlar, Davranışların Ardındaki Nedenleri Anlayabiliyor

Yeni bir araştırma, kuyruksuz maymunların birbirlerinin eylemlerinin ardındaki iletişimsel amaçları anlayabildiğini öne sürüyor. Bu, daha önce yalnızca insanlara özgü bir beceri olarak düşünülüyordu.

Jane Goodall’ın 1960’larda maymunların birbirlerine işaretler yaptığını ilk kez gözlemlemesinden bu yana, araştırmacılar şempanzeler ve goriller gibi büyük maymunların nasıl iletişim kurduğunu tartışıyor.

Biological Reviews dergisinde yayımlanan çalışma, maymunların iletişim amaçlarını birbirlerine göstermek için beden dilini kullandığını öne sürüyor.

Maymunlar vücutlarının farklı kısımlarının ne için kullanıldığını anlıyor. Sonuç olarak, bu farklı vücut kısımlarını iletişim amaçlı jestler olarak kullanmak üzere yönetebiliyorlar.

Yani, eğer bir yavru şempanze kollarını annesinin sırtına doğru uzatırsa, anne onun taşınmak istediğini anlayabiliyor, çünkü taşımak için sırtını kullandığını biliyor.

(İlgili: Bonobolar, ‘Ortak Düşman Etkisi’nin Eski Kökenine İşaret Ediyor)

Büyük maymun hareketlerine dair bu yeni “Yönlendirme Görüşü” (Recruitment View), tarihsel olarak etkili iki görüşün yerini almayı hedefliyor. Bu görüşlerden biri olan “Leipzig Görüşü,” maymunların jestleri tekrar eden etkileşimler yoluyla öğrendiğini ve bu yüzden gruplar arasında farklılıklar oluştuğunu öne sürüyor. Diğer bir teori olan “St Andrews Görüşü” ise bu jestlerin tüm büyük maymunlar arasında evrensel olduğunu, dolayısıyla öğrenilmeleri gerekmediğini savunuyor.

Şimdi ise Dr. Richard Moore’un da dahil olduğu bir ekip yeni bir bakış açısı öneriyor. Görüşleri, maymunların iletişim kurmak için vücutlarının bölümlerini veya alışkın oldukları eylemleri kullandığını öne sürüyor.

Bu hareketler sonradan öğrenilmiyor veya kalıtım yoluyla aktarılmıyor, bunlar doğal olarak ortaya çıkıyor çünkü tüm büyük maymunların vücutları birbirine benziyor ve benzer aktivitelerde bulunuyorlar.

Warwick Üniversitesi’nde doçent olan Dr. Moore, “Bir şempanzenin, başka bir şempanzeye tüylerini temizlemesi için omzunu gösterdiğini veya ona yaklaşması için işaret ettiğini düşünün.” diyor.

“Bunlar rastgele hareketler değil, vücutları hakkında zaten bildikleri şeyleri kullanarak bir mesaj iletmeye çalışıyorlar.”

Ancak insanlardan farklı olarak maymunlar, bu niyetleri yorumlamak için daha çok vücut hareketleri veya jestler gibi açık fiziksel işaretlere güveniyor. Dr. Moore, “Bu teori, insan dilinin nasıl evrimleşmiş olabileceğine dair yeni bir bakış açısı sunuyor.” diyor. “Maymunların kullandığı jestler ile sonunda insan diline dönüşmüş olabilecek erken iletişim biçimleri arasında bir bağlantı görüyoruz.”

“Bu, dil evriminin anlaşılmasında yeni bir sürekliliği vurgularken, aynı zamanda temel farkı da vurguluyoruz: İnsanlar, bu tür belirgin fiziksel ipuçlarına ihtiyaç duymadan karmaşık fikirleri iletebiliyorlar.”

Araştırmacılar bunu, bir insanın kötü bir gün geçirdiğini göstermek için o kişiye morarmış gözünü göstermesine benzetiyorlar.

Ekibin teorisi aynı zamanda bilim insanlarının yıllardır kafasını karıştıran bir soruya da değiniyor: Farklı tür ve gruplardaki maymunlar neden bu kadar benzer jestler kullanıyor?

Cevabın tüm maymunların ortak hareketlerinde ve vücut kısımlarında yattığını, böylelikle bu hareketlerin türler arasında kolayca anlaşılabildiğini öne sürüyorlar.

University of Warwick. 18 Eylül 2024.

Makale: Graham, K. E., Rossano, F., & Moore, R. T. (2024). The origin of great ape gestural forms. Biological Reviews.