Mayalar, Hükümdarların Küllerini Toplara Dönüştürüyordu

Bazı Maya hükümdarları yakılmış ve top oyununda kullanılan topları yapmak için külleri kauçukla karıştırılmış olabilir.

Arkeologlar, Maya şehri Toniná’da, ritüel top oyunlarında kauçuk toplar yapmak için kullanılan kremasyon mezarları içeren bir mahzen ortaya çıkardı. Maya şehrinin kalıntılarında ortaya çıkarılan yanmış insan kalıntıları, bu eski uygarlığın ölüm ritüelleri hakkında yeni bir teoriye yol açtı. Arkeolog Juan Yadeun Angulo, Meksika’daki bir Maya tapınağında insan külleri, kauçuk ve kökler içeren kaplar bulduktan sonra hipotezi ortaya attı.

Tzeltal dilinde “taş ev” anlamına gelen Toniná, orijinal olarak Klasik Maya metinlerinde Po’p, Po veya Popo olarak adlandırıldı. Şehir, güney Meksika’nın Chiapas yaylalarında, Ocosingo kasabasının doğusunda yer alıyor.

(İlgili: Mayalar Top Oyuncularını Kurban mı Ediyordu?)

Alan, merkezi bir plazanın yaklaşık 71 metre üzerinde yükselen teraslara yerleştirilmiş tapınak-piramit grupları, iki top sahası ve çoğunlukla MS 6. yüzyıldan MS 9. yüzyıla kadar Klasik döneme tarihlenen 100’den fazla oyma anıt içeriyor. Toniná arkeolojik alanı, Palenque’deki Maya kalıntıları kadar iyi bilinmeyebilir, ancak Chiapas ormanındaki bir tepenin üzerine inşa edilmiş etkileyici bir kompleks.

Mahzen ilk olarak 2020’de daha büyük tapınak piramitlerinden birinin incelenmesi sırasında tanımlandı ve bir dizi küçük tonoz ve merdivenlerle birbirine bağlanan odalar içeren bir labirent ortaya çıktı. Bunlar, piramidin içinde 8 metre derinlikte bir giriş odasına ve mahzene doğru uzanıyor ve MS 7. ve 8. yüzyıllara tarihleniyor.

Giriş odası ve mahzen, araştırmacıların insan külleri, odun kömürü, kauçuk ve kökler gibi organik malzemelerle dolu 400’den fazla kap bulduğu küçük nişlere sahipti.

Organik malzemenin mikroskobik analizi, Toniná’daki top sahalarında oynanan Maya ritüel top oyunlarında kullanılan topları yapmak için kullanılan kauçuğu sertleştirme işleminde insan küllerinin (muhtemelen üst düzey insanların veya Maya hükümdarlarının kalıntıları) kullanıldığını ortaya çıkardı.

Araştırmacılar, mahzenin ölülerin cesetlerini dini bir törenle yakmak için kullanıldığına inanıyor. Küller daha sonra binlerce yıl önce Mezoamerika’da oynanan takım oyunu pelota’da kullanılan ağır topları yapmak için diğer organik malzemelere eklendi.

Araştırmacılara göre, top sahasının içindeki kilit noktalardaki taş oymalar, bu teoriyi destekleyen ipuçları sunuyor. Taş oymalar, MS 722 ile 776 yılları arasında ölen üç hükümdarın, “dönüştürülmeleri” için “ölüler mağarasına” götürüldüğünü gösteriyor.

Arkeologlar, Mayaların yöneticilerinin bedenlerinin “bir yaşam gücüne, insanlarını harekete geçirecek bir şeye dönüştürülmesini” istediğini ve bu nedenle küllerini oyun için top yapmak için kullanılan kauçuğa dönüştürdüğünü düşünüyor.

“Yöneticilerin toplara dahil edildiklerine dair kanıtlarımız var, Klasik Dönemde toplar devasaydı.” Chiapas’ta farklı bir yerde bulunan oyulmuş bir taş disk, 6. yüzyıldaki pelota topunun boyutunu ve oyuncuların ona kalçalarıyla nasıl vurduğunu gösteriyor.

Maya top oyunu 3.000 yıldan daha uzun bir süre önce ortaya çıktı ve sadece atletik bir olay olarak görülmedi. Oyun oynayarak ve ritüel kurban yoluyla tanrılarına bağlılıklarını göstererek Maya’nın devam eden varlığının ayrılmaz bir parçası olan yenilenmeyi temsil ediyordu.

INAH’dan Juan Yadeun Angulo, “Toniná’daki keşifler, Maya dininin Mezoamerika dünya görüşü içinde ne kadar ilginç ve karmaşık olduğuna dair daha doğru bir fikir veriyor.” diyor.

INAH. BBC. 2 Ağustos 2022.