Maya Hükümdarı, Rejim Değişirken Eski Yöneticileri Yakmış

Maya piramidinde bulunan soylu insan kalıntıları, muhtemelen rejim değişikliği sırasındaki dramatik ve halka açık bir ritüelin parçasıydı.

Guatemala’daki bulgular, eski Maya halklarının Klasik dönemin sonunda hanedan sistemlerinin çöküşünü pasif bir şekilde izlemediklerini ortaya koyuyor. Maya halkları yeni yöneticiler yaratmak için siyasi sistemlerini aktif olarak değiştiriyordu.

Arkeologlar, Guatemala’nın Maya kenti Ucanal’daki bir piramitte MS 9. yüzyılın başlarında kraliyete bağlı insan kalıntılarının ritüelistik olarak yakıldığına dair kanıtlar ortaya çıkardılar. Bu durum, yakma olayının siyasi rejim değişikliğinin halka açık bir göstergesi olduğunu öne sürüyor.

Metinsel kaynaklar, MS 9. yüzyılın başlarında Maya Ovalarında çok fazla siyasi çalkantı yaşandığını, ancak Maya krallığı K’anwitznal’ın, muhtemelen yabancı olan yeni lider Papmalil’in hükümdarlığıyla birlikte siyasi gücünün arttığını gösteriyor.

(İlgili: Mayalar, Tutulmalar Sırasında Güneş Tanrısı için Kan Döküyordu)

Araştırmanın baş yazarı Montreal Üniversitesi’nden Dr. Christina T. Halperin, “Maya bölgesindeki epigrafik ve arkeolojik araştırmaların çoğu, Klasik Maya politikalarının MS 8. yüzyılın sonu ve 9. yüzyılın başındaki çöküşüne odaklandı” diyor.

“Ancak tarihin önemli dönüm noktalarına nadiren doğrudan arkeolojik kayıtlarda rastlanır.”

Bununla birlikte, Dr. Halperin ve bir araştırma ekibi, K’anwitznal’ın başkenti Ucanal’da bir tapınak piramidi kazdı ve yanmış insan kalıntıları ve süs eşyaları içeren kalıntılar keşfetti.

Söz konusu kalıntılardaki nesneler arasında, genellikle ölen hükümdarla birlikte kraliyet mezarlarına yerleştirilen yeşil taşlı maske gibi değerli malzemelerden yapılmış birçok kişisel süs eşyası yer alıyordu. Bu da, kalıntıların Maya kraliyet ailesine ait olduğunu gösteriyor.

Radyokarbon tarihlemesi, yanma olayının muhtemelen MS 773-881 yılları arasında, kraliyet bireylerinin ölümünden bir süre sonra meydana geldiğini gösteriyor. Bu da mezara özellikle kraliyet kalıntılarını yakmak için yeniden girildiğini ve bunların daha sonra tapınak piramidinin yeni bir aşamasının inşasında gömüldüğünü öne sürüyor.

Yakma olayı, aynı anda Geç Klasik (yaklaşık MS 600-810) Maya hanedanını reddeden ve Terminal Klasik döneminin arifesinde yeni bir siyasi düzen çağını başlatan siyasi eylemin parçasıydı. Bu, Papmalil’in krallığı ele geçirmesiyle örtüşen, dramatik ve herkesin görebileceği bir olaydı.

Dr. Halperin, “Mezardaki kalıntıların yakılması olayı muhtemelen dramatik bir halk olayıydı. Ateş yakma olayının kendisi son derece törensel, halka açık ve duygu yüklü olma potansiyeline sahip olduğundan, eski bir rejimin dramatik bir şekilde parçalanmasının işareti olabilir.” diyor.

Mezarlara yeniden girme ve kraliyet kalıntılarının yakılması ritüeli, Maya hiyeroglif metinlerinden biliniyor ve sıklıkla kutsallığa saygısızlık eylemi olarak yorumlanıyor. Ateş yakma ritüeli aynı zamanda geçici olarak Ucanal’daki anıtsal ölçekte elit binaların sökülüp yeniden kullanılmasına da karşılık geliyor.

Dr. Halperin, “Ateş yakma olayının kendisi ve Papmalil’in hükümdarlığı, yatay siyasi bağları ve toplumun sosyal yapısındaki temel değişiklikleri vurgulayan yeni anıtsal imge biçimlerinin ortaya çıkmasına yardımcı oldu.” diyor.

“Bu anlamda, bu yalnızca bir dönemin sonu değil, aynı zamanda K’anwitznal yönetiminin ve genel olarak Güney Ova Bölgesi’ndeki Mayaların etrafında kendilerini yeniden dönüştürdüğü bir dönüm noktasıydı.”

Antiquity. 19 Nisan 2024.

Makale: Halperin CT, Perea Carrera ML, Miller Wolf KA, LeMoine J-B. 2024. A pivot point in Maya history: fire-burning event at K’anwitznal (Ucanal) and the making of a new era of political rule. Antiquity.