Malezya Kaya Resimleri, Şiddet Dolu Bir Hikayeyi Anlatıyor

Araştırmacılar, Sarawak’ın Gua Sireh Mağarasında bulunan çizimleri ilk kez tarihlendirerek trajik bir çatışma hikayesini ortaya çıkardı.

Batı Sarawak’taki (Malezya Borneo’su) Gua Sireh’in kireçtaşı mağarası, ana odalarının duvarlarını kaplayan yüzlerce kömür çizimiyle ünlü ve her yıl yüzlerce ziyaretçiyi çekiyor. 

Sarawak’ın başkenti Kuching’in yaklaşık 55 km güneydoğusunda yer alan bu alan, Bidayuh (bölgenin yerli halkları) tarafından Sarawak Müze Departmanı ile işbirliği içinde yönetiliyor ve çizimler, MS 1600’ler ve 1800’lerde sınırdaki şiddete karşı yerli direnişini tasvir ediyor.

Çizimlerin radyokarbon yaşları, onları MS 1670 ila 1830 arasına tarihlendiriyor. Bu tarih, bölgeyi kontrol eden Malay elitlerinin, Bidayuh da dahil olmak üzere yerli tepe kabilelerine ağır bedeller ödediği, bölgede artan çatışma dönemine karşılık geliyor.

(İlgili: Güneydoğu Asya’daki Göçleri Deniz Seviyesi Tetiklemiş)

Ekibin bildiği kadarıyla bu radyokarbon tarihleri, Malezya kaya sanatının ilk kronometrik yaş tespitleri oldu.

Çalışmanın eş yazarı Dr. Jillian Huntley, ilk adımın çizimleri yapmak için neyin kullanıldığını belirlemek olduğunu söylüyor. “Resimlerin kömürle çizildiğini doğrulamak istedik, çünkü radyokarbon tarihlemesi yapılabilecek sınırlı sayıda madde vardı.” diyor.

“Karbon bozunma izotoplarına bakıyorduk, bu da malzemenin karbon taşıması gerektiği anlamına geliyordu ve analizlerimiz farklı bambu türlerinden elde edilen kömürün kullanıldığını ortaya koydu.”

“Kireçtaşı üzerine çizilmiş oldukları için bu resimler oldukça iyi korunmuş.”

Gua Sireh’deki sanat eserleri, Filipinler’den Güneydoğu Asya adasına, Borneo’ya ve Sulawesi’ye kadar Malezya Yarımadası’nda görülebilecek daha geniş bir siyah çizim koleksiyonunun bir parçası. Bunların, Avustronezya dilini konuşan halkların diasporası ile ilişkili oldukları düşünülüyor.

Daha önceki bir tarihleme çalışması, Filipinler’deki benzer çizimlerin Güney Sulawesi’de günümüzden yaklaşık 3.500 yıl önce ve yaklaşık 1.500 yıl önce yapıldığını ortaya koymuştu. Dr. Huntley, bölgede binlerce yıldır kömür çizimleri yapıldığını söylüyor.

“Gua Sireh’deki çalışmamız, bu sanat formunun yakın geçmişe kadar yerli halkların sömürgeleştirme ve bölgesel şiddet deneyimlerini kaydetmek için kullanıldığını gösteriyor.”

Profesör Paul Tacon, ekibin bölgedeki önceki çalışmalarından kuzeybatı Borneo’nun (Malezya’nın Sabah ve Sarawak eyaletleri) kaya sanatının insan, hayvan, tekne çizimleri ve soyut geometrik/doğrusal tasarımlardan oluştuğunu bildiğini söylüyor.

“Gua Sireh’de avcılık, kasaplık, balık tutma, dövüş ve dans gibi etkinlikleri gösteren sahnelerde insanlar başlık takıyor; bazıları kalkanlar, bıçaklar ve mızraklarla silahlanmış halde tasvir ediliyor.”

“Bölgeye hangi hayvanların ne zaman geldiği gibi konulara dayanarak yaşları hakkında ipuçlarımız vardı, ancak gerçekte kaç yaşında olduklarını bilmiyorduk, bu nedenle ne anlama geldiklerini yorumlamak zordu.”

Bidayuh soyundan gelen ve Sarawak Müzesi Departmanı’nın küratörü Mohammad Sherman Sauffi William, tarihlerin anlaşılmasının, bugün site üzerinde gözetim sorumlulukları devam eden Bidayuh’ların sözlü tarihlerinden elde edildiğini söylüyor.

“Bidayuhlar, 1800’lerin başlarında çok sert bir Malay Şefinin çocuklarını teslim etmelerini talep ettiği bölgesel şiddet sırasında Gua Sireh’in sığınak olarak kullanıldığını hatırlıyor. Reddettikten sonra Gua Sireh’e geri çekildiler ve burada ilk başta, 60 metre aşağıdaki bir vadiden mağaraya girmeye çalışan 300 kişilik silahlı grubu geri püskürtmeyi başardılar.”

“Bazı kayıplar vererek (iki Bidayuh vuruldu ve yedisi esir alındı/köleleştirildi), kabilenin çoğu Gunung Nambi kireçtaşı tepesine yüzlerce metre uzanan en büyük giriş odasının arkasındaki geçitten kaçarken çocuklarını kurtardılar.”

“Figürler, yalnızca savaşmak veya korunmak için kullanılan bir Pandat gibi ayırt edici silahların yanı sıra Borneo’daki beyaz yönetimin ilk on yıllarına damgasını vuran savaş sırasında kullanılan ana silahlar olan iki kısa kanatlı Parang Ilang gibi farklı silahları tutarken çizilmiş.”

Griffith University. 23 Ağustos 2023.

Makale: Huntley, J., Taçon, P. S., Jalandoni, A., Petchey, F., Dotte-Sarout, E., & William, M. S. S. (2023). Rock art and frontier conflict in Southeast Asia: Insights from direct radiocarbon ages for the large human figures of Gua Sireh, Sarawak. Plos one, 18(8), e0288902.