Makaklar, Yiyecek Takası için Daha Değerli Eşyaları Çalıyor

Makaklar, turistlerin elektronik eşyalarını ve cüzdanlarını boş çantalara tercih ediyor ve ardından kârlarını maksimize ediyor.

Bazılarınız, Endonezya’nın Bali kentindeki Uluwatu Tapınağı çevresinde yaşayan uzun kuyruklu makak maymunlarının suç çemberine aşina olabilir. Birkaç yıl önce turistlerden hırsızlık yaptıkları ve parası yiyecek ile ödenene kadar fidyeyi ellerinde tuttukları anlaşılmıştı.

Bu görsel yeterince akıllara durgunluk vermemiş gibi, yeni bir araştırma maymunlardan bazılarının en iyi ödülü almak için insanlar tarafından daha değerli olan eşyaları kasıtlı olarak çaldığını ortaya koydu.

Lethbridge Üniversitesi ve Udayana Üniversitesi’ndeki araştırmacılar tarafından yürütülen çalışmada, maymunların bir şeyleri çaldıklarında ve fidye için ellerinde tuttuklarında, “benzeri görülmemiş ekonomik karar alma süreçleri” gerçekleştirdikleri ortaya çıktı. 

(Makaklar Eşyaları Çalıp Bisküvi Karşılığında Satıyor)

Araştırmacılar, laboratuvarda tutsak maymunlarla yapılan benzer çalışmalarda da analiz edilen bu uygulamanın popülasyona özgü, yaygın, nesiller arası, öğrenilmiş ve sosyal olarak etkilendiğini belirtti. Bulgular, serbest dolaşan hayvanlarda kültürel olarak korunan bir “token ekonomisinin” ilk örneği olabilir.

Bununla birlikte, tüm maymunlar aynı seviyede hırsızlık yapmıyor. Araştırmacılar, yaşın bu süreçte bir rol oynadığını, yaşlı maymunların insanlar tarafından daha değerli olan eşyaları çaldığını buldular. (Çalışma kelimenin tam anlamıyla yetişkin maymunlardan “en yetenekli soyguncular” olarak bahsetti.)

2015’ten Ağustos 2016’ya kadar 273 gün boyunca 333 serbest dolaşan maymunu analiz ettiler. Aralık 2019’da 15 maymundan oluşan ek bir set analiz edildi. Gözlemsel veriler, muhtemel insan hedeflerine bakan ve yaklaşık beş metre yakınına giren maymunların video kaydı ile toplandı. Çalışmaya göre, insan hedefleri, çalındığında yiyecekle değiştirilme olasılığı “az ya da çok olan” en az bir yenmeyen nesne giyen ya da taşıyan tapınak ziyaretçileri olarak tanımlandı.

Maymunların hedeflediği “jeton” türlerini altı gruba ayırdı: boş kaplar (telefon kılıfları ve kamera çantaları); aksesuarlar (tokalar ve anahtarlıklar); şapkalar; ayakkabılar (parmak arası terlik, topuklu sandalet); gözlükler (gözlük ve güneş gözlüğü); ve elektronik cihazlar ve cüzdanlar (cep telefonları, kameralar ve cüzdanlar). Araştırmacılar daha sonra bu öğeleri düşük değerli jetonlar, orta değerli jetonlar ve yüksek değerli jetonlar halinde, insanların onlar için maymunlarla ne sıklıkla takas etmek istediklerine göre sınıflandırdılar.

Çalışma, boş kaplar ve aksesuarlar gibi düşük değerli jetonların insanlar tarafından nadiren takas edildiğini buldu. Şapkalar ve ayakkabılar gibi orta değerli jetonlar genellikle takas edildi. Gözlükler, elektronik cihazlar ve cüzdanlar gibi yüksek değerli jetonlar neredeyse her zaman insanlar tarafından takas edildi.

(Panama Maymunları da Taş Devrine Girdi)

Yaşlara geri dönelim. Araştırmaya göre, maymunlar, büyüdükçe imrenilen bir öğeyi çalmada çok daha başarılı oldular. Yetişkin altı maymunlar gençlerden daha başarılıyken, yetişkinler alt yetişkinlerden ve gençlerden daha başarılıydı. Ama bir şeyi çalmak başka şeydi, takas etmek ve onun için ödüllendirilmek başka şeydi. Bu yönüyle yetişkinler ve alt yetişkinler bir kez daha yukarı çıkarken, gençler en son çıktı.

Yaşla birlikte bilgelik veya daha spesifik olarak, bu durumda düşük, orta ve yüksek değerli jetonları ayırt etme yeteneği gelir. Çalışma, genç maymunların hangi tür nesnelere el atmayı başardıklarını gerçekten umursamadıklarını, ancak bu alt yetişkin ve yetişkin maymunların düşük değerli jetonlara göre yüksek değerli veya düşük değerli jetonlara göre orta değerli olanları tercih ettiğini buldu.

Son olarak, araştırmacılar “en yetenekli ve seçici bireylere” veya alt yetişkin ve yetişkin maymunlara bakmaya karar verdiler. Miktar açısından, her iki maymun grubu da yüksek değere sahip olduğunu düşündüklerinde ürünü geri vermeden önce daha fazla yiyecek ödülü verilmesini bekledi. Yetişkin maymunlar, kalite söz konusu olduğunda daha da meraklıydılar ve daha yüksek değerli bir eşyayı tutarken en az tercih ettikleri yiyecek ödüllerinin çoğunu reddetti.

Araştırmanın baş yazarı ve psikoloji profesörü olan Dr. Jean-Baptiste Leca, soygun ve takasın maymunlardan gelen kültürel zekanın bir ifadesi olduğunu söylüyor.

“Bu davranışlar sosyal olarak öğrenildi ve bu popülasyonda en az 30 yıldır maymun nesilleri boyunca sürdürüldü.”

Sonuç olarak, bu çalışma, bu küçük soyguncuların beyinlerine büyüleyici bir bakıştı.

Gizmodo. 18 Ocak 2021.

Makale: Leca, J. B., Gunst, N., Gardiner, M., & Wandia, I. N. (2021). Acquisition of object-robbing and object/food-bartering behaviours: a culturally maintained token economy in free-ranging long-tailed macaques. Philosophical Transactions of the Royal Society B, 376(1819), 20190677.