Macaristan’da Kasıtlı Gömülmüş 3.400 Yıllık Metal Eserler Bulundu

Macaristan’daki Somlo Tepesi’nde yapılan kazılarda, Geç Tunç Çağı ve Erken Demir Çağı’na tarihlenen yüzlerce metal eser bulundu.

Lazerler ve saha bulguları kullanılarak yapılan yeni bir araştırmaya göre, Macaristan’daki eski insanlar, MÖ 15. yüzyıl gibi erken bir tarihte, ıssız bir tepedeki bilinmeyen bir yerleşimin etrafına en az altı metal gömü sakladı. Metal dedektörleri kullanan araştırmacılar, sadece bir yıl içinde Geç Tunç Çağına (MÖ 1.450 ila 800) ve Erken Demir Çağına (MÖ 800-450) ait mücevherler, askeri madalyalar ve silahlar da dahil olmak üzere 300’den fazla eser tespit etti.

Antiquity dergisinde yayınlanan araştırmaya göre, en eski Geç Tunç Çağı buluntuları MÖ 1.400 ila 1.300 yıllarına uzanıyor; ancak çalışmaya göre çoğu eser MÖ 1.080–900 arasına ait. Ekip, metal bulguların yanı sıra kehribar boncuklar, kumaş ve deri kalıntıları, yaban ve evcil domuz dişleri de ortaya çıkardı.

Arkeolojik çalışma, nispeten düz bir araziye sahip konumuyla dikkat çeken batı Macaristan’daki volkanik tepe Somló’da gerçekleştirildi. Günümüzde bu bölge esasen şarap üretimiyle tanınıyor. Ancak 19. yüzyılın sonlarında, yerel çiftçiler ve şarap üreticileri eski eserleri gün yüzüne çıkarmaya başladığında, bilim insanları buranın aynı zamanda önemli bir arkeolojik alan olduğunu fark etti.

(İlgili: Demir Çağ Kazanları, Ziyafetleri ve Metal İşçiliğini Gösteriyor)

Macaristan Ulusal Müzesi’nden arkeolog-müze uzmanı ve çalışmanın ilk yazarı Bence Soós’a göre, “Çiftçiler ve bağcılar tarafından keşfedilen eserler arasında mücevherler, silahlar ve bronz kaplar da vardı. Bulguların miktarı ve niteliği, MÖ 13. ve 6. yüzyıllar arasında kayda değer bir insan varlığına işaret ediyor. Ancak keşiflerin tam yerleri kaydedilmedi ve araştırmacılar bu dönemde Batı Macaristan’da kimlerin yaşadığını hâlâ bilmiyorlar.”

Somló çevresinde daha önce bulunan Erken Demir Çağı mezar eşyaları ve anıtsal tümülüsler, bazı araştırmacıları bu gibi önemli noktaların savaşçı elit bir sınıfın güç merkezleri olduğu yönünde düşündürmüştü. Bu nedenle Soós ve ekibi, gönüllülerle birlikte yeni bir arkeolojik araştırma başlattı. Çalışmada, “kapsamlı metal dedektörü ve arazi yürüyüşü araştırmalarının” yanı sıra, arazinin topografyasını haritalamak için bir uçaktan lazerlerin gönderildiği Lidar (ışık algılama ve menzil belirleme) yöntemi de kullanıldı.

Soós, “Gönüllülerimizin emekleri sayesinde, incelemelerimiz Somló’daki ilk metal gömüleri belgeledi. Araştırmanın ilk yılında, Geç Tunç Çağı ve Erken Demir Çağına ait altı metal takımı keşfedildi” diyor.

Nisan 2025’den itibaren ekip, çoğunluğu tepenin güneydoğu kesimindeki bir platodan olmak üzere 900’den fazla metal eser topladı. Eserler arasında, metalin yerel olarak üretildiğini düşündüren bronz işçiliğiyle ilişkili birçok nesne var.

Soós’a göre bulgular, MÖ 9. yüzyılın sonlarında bölgenin henüz iyi anlaşılmamış olan Geç Tunç Çağı ile Erken Demir Çağı arasındaki geçiş dönemine dair bilgi sağlaması nedeniyle özellikle dikkat çekici.

Özellikle “V. Gömü” olarak adlandırılan bir bulgu yığını, bu geçiş döneminde yerel metal biriktirme geleneklerinin (muhtemelen ritüel veya sembolik bir amaçla metal nesneleri gömme uygulaması) ilk kanıtını temsil ediyor. Ayrıca, metal eşyaların bir seramik kap içinde depolandığı ilk örnek de burada bulundu. Bu, Batı Macaristan için benzersiz bir buluntu.

Somló’dan elde edilen bulgular, MÖ 13. ve 6. yüzyıllar arasında burada yaşayan insanların muhtemelen seçkin savaşçılar tarafından yönetilen kabile veya klan temelli toplumlarda yaşadığını gösteren diğer kanıtları destekliyor. Soós, özellikle son keşiflerin Somló’nun yönetim merkezlerinden biri ve metal gömme kültürü olan önemli bir topluluğu ağırlamış bir alan olabileceğini belirtiyor.

Soós ve meslektaşları bir metal üretim atölyesinin varlığını doğrulayamasalar da, bir binanın bazı kısımlarını ortaya çıkardı. Ekip, ilerideki araştırmaların Somló Tepesi’nin yerleşim kronolojisine ve gömme geleneklerine ışık tutacağını umuyor.

Live Science. 4 Mayıs 2025.

Makale: Soós, B., Péterváry, T., Mesterházy, G., Látos, T., Pető, Á., Pethe, M., … Tarbay, J. G. (2025). Later prehistoric hoarding and habitation on Somló Hill, western Hungary. Antiquity, 99(406), e33.