Kült Görevlisinin Tabutlarını Mühürleyen Macunlar Analiz Edildi

Antik Mısır’dan Pakepu adında bir kült görevlisinin tabutlarını mühürlemek için kullanılan pembe ve beyaz macunlar ilk kez analiz edildi.

Yaklaşık 2.700 yıl önce, Antik Mısır’da Pakepu adında bir adam, “Thebes’in batısında su dökücü” unvanına sahipti ve şehirdeki cenaze kültlerini yönetmekten sorumluydu. Ölümünden sonra Pakepu, bir dizi ahşap tabutun içine yerleştirildi ve tabutları pembe ve beyaz “macunlarla” mühürlendi. Şimdi ise bu mühürleme malzemeleri ilk kez analiz edildi.

Günümüzde Cambridge Üniversitesi’ndeki Fitzwilliam Müzesi’nde sergilenen Pakepu’nun tabut takımı, biri diğerinin içine yerleştirilmiş iki tabuttan oluşuyor: iç tabut ve ara tabut. Müzenin açıklamasına göre, Pakepu’nun görevleri cenaze törenlerini yürütmek ve mezarları korumak gibi sorumlulukları içeriyordu.

(İlgili: Kadın Firavunun Tapınağına Ait Süslü Taş Bloklar Bulundu)

Yeni bir çalışmada, araştırmacılar Pakepu’nun tabutlarını inceleyerek, bu macunların bileşimi ve kalitesinin farklı olduğunu ve muhtemelen birden fazla zanaatkâr tarafından, farklı atölyelerde üretildiğini ortaya koydu. Pembe macunlar, ahşap yapıdaki boşlukları doldurmak için, beyaz macunlar ise tabutları boyamadan önce hazırlık katmanı oluşturmak için kullanılmıştı.

Ayrıca, yalnızca iç tabutta bulunan farklı bir beyaz macun türü, kartonaj benzeri bir malzeme üretmek için kullanılmıştı. Kartonaj, Mısır mumyalama geleneğinde keten veya papirüs tabakalarının alçı ile bağlanarak çok katmanlı bir yapı oluşturmasıyla elde edilen bir malzemeydi. Bu teknik, maskeler ve mumya kabukları yapmak için kullanılmıştı.

Daha önce yapılan birçok araştırma, antik Mısır’daki inşaat malzemelerinde kullanılan macunları ve harçları incelemişti. Bu malzemelerin bazılarının ısıtılmış kireç ve alçıdan oluştuğu, bazılarının ise çamur, kalsiyum karbonat veya benzeri bileşenlerle hazırlandığı anlaşılmıştı. Ancak, araştırmacılar tabutlar ve diğer objelerde kullanılan macunlara çok az dikkat gösterildiğini ve bu macunların nasıl üretildiği konusunda büyük bilgi boşlukları bulunduğunu belirtiyor.

Pakepu’nun tabutlarındaki alçı benzeri maddeleri analiz eden araştırmacılar, tüm macunların ana bileşeni olarak kalsit minerali içerdiğini buldu.

• Beyaz macunlar için kireçtaşı öğütülerek ince toz haline getirilmiş ve organik bir bağlayıcı ile karıştırılmıştı. Ancak iç tabutta kullanılan kartonaj benzeri malzemenin üretiminde daha saf kalsit kullanılmışken, ara tabutta kullanılan macunlar daha fazla safsızlık içeriyordu.
• Araştırmacılar, iç tabutun mumyanın en dış katmanı gibi düşünüldüğünü ve bu yüzden daha özenle hazırlandığını belirtiyor.

Pembe macunlara gelince, araştırmacılar bu malzemenin yüksek demir içeriği sayesinde pembe rengini aldığını keşfetti. Yine, iç tabutta kullanılan pembe macun daha saf kalsitten üretilmişti. Araştırmacılar, pembe macunun boşlukları doldurmak için kullanıldığı ve görünür olmadığı için dokusunun ve görünümünün daha az önemli olduğunu belirtiyor. Ayrıca, daha büyük mineral tanelerinin varlığı, macunun kururken büzüşmesini önleyerek yapısal stabiliteyi artırmış olabilir.

Genel olarak, bu farklı malzemelerin bileşim ve kalite açısından büyük çeşitlilik göstermesi, antik Mısır’da kalsit bazlı macunların güçlü bir gelenekle kullanıldığını, ancak farklı işçilerin farklı tariflere sahip olduğunu gösteriyor. Ayrıca, Pakepu’nun tabutlarında birçok farklı macun türünün bulunması, bu tabutların birden fazla teknisyen tarafından, her birinin kendi yöntemlerine göre çalışarak üretildiğini düşündürüyor.

IFL Science. 6 Şubat 2025.

Makale: Zaggia, C., Martinón-Torres, M., Collins, M., Dawson, J., & Strudwick, H. (2025). Technological and compositional variation in pink and white pastes from a coffin set of the late Third Intermediate Period (Thebes, ca. 680–664 BCE). Journal of Archaeological Science: Reports, 62, 105019.