Kudüs’teki Mağarada ‘Yeraltı Dünyasına Açılan Kapı’ Bulundu

İsrail’deki 2.000 yıllık bir mağara, yeraltı dünyasına olası bir portal olarak hizmet etmek için gerekli tüm kült ve fiziksel unsurlara sahipti.

Arkeologlar, ölülerle iletişim ve diğer kült eylemlerinin gerçekleştiği yeraltı dünyasına açılan olası bir kapıya dair kanıtlar keşfetti. Yeni bir araştırmaya göre buluntu, Kudüs yakınlarındaki bir mağarada yer alıyor ve binlerce yıla yayılan kafatasları, kandiller, sikkeler ve eserler içeriyor. 

İsrail’in Kudüs Tepeleri’nde bulunan Te’omim Mağarası, yaklaşık 2.000 yıl önce geç Roma döneminde paganlar için canlı bir ibadet alanıydı, ancak en az 2.000 yıl daha eski eserler de içeriyor. Mağara hem efsanelerin hem de gerçek tarihi dramların kaynağı, çünkü doğal kaynak suyu ve mağara odaları Tunç Çağı’ndan beri ziyaretçileri çekmiş ve hatta MS 2. yüzyıldaki Bar Kokhba isyanı sırasında Yahudi isyancılar için bir sığınak görevi görmüştü.

(İlgili: Ölüler Kitabı: Eski Mısır’ın Ölüm Sonrası Yaşam Rehberi)

Araştırmacılar 2009 yılından bu yana bölgedeki kazı çalışmalarını sürdürüyor. Bu süre zarfında ekip, 120’den fazla sağlam kandilin yanı sıra silahlar, sikkeler, kaplar ve başka iskelet kalıntılarına rastlanmayan üç insan kafatası ortaya çıkardı. Kandiller ve kafatasları, diğer eserlerle birlikte, mağaradaki derin yarıklara sıkışmış olarak bulundu; bu da eski insanların bunları ritüel bir amaç için kasıtlı olarak düzenlediğini gösteriyor.

İsrail Eski Eserler Kurumu ve Bar Ilan Üniversitesi’nden arkeologlar Eitan Klein ve Boaz Zissu, Harvard Theological Review’da geçen hafta yayımlanan bir çalışmaya göre, Geç Roma döneminde Te’omim Mağarası’nda nekromansi törenlerinin yapıldığını ve mağaranın bu amaçla yerel bir kehanet nekyomanteion’u olarak hizmet vermiş olabileceğini dikkatle öneriyorlar. 

Eserlerin mağaraya kasıtlı olarak yerleştirilmiş gibi görünmesi, insanların yaklaşık 2.000 yıl önce ölüleri diriltmeyi amaçlayan törenler gerçekleştirdiğine işaret ederek, “büyünün arkeolojisi” olarak adlandırılan yeni bir örnek sunuyor.

Araştırmacılar çalışmada, “Kudüs tepelerindeki Te’omim Mağarası, yeraltı dünyasına olası bir geçit olarak hizmet etmek için gerekli tüm kült ve fiziksel unsurlara sahip. Te’omim Mağarası’ndaki ulaşılması zor yarıklarda keşfedilen kandiller, seramik ve cam kaseler ve kaplar, balta başı ve hançerler de dahil olmak üzere nesnelerin çoğu, yeraltı dünyasına açılan olası kapılar olarak algılanan mağaralarda bir şekilde büyü için kullanılmıştı. Bunların amacı geleceği tahmin etmek ve ölülerin ruhlarını çağırmaktı.”

Ekip, “Te’omim Mağarası’nda şimdiye kadar 100’den fazla seramik kandil, ancak sadece üç insan kafatası bulunduğundan, birincil kült töreninin, belki de ölüleri diriltmek ve geleceği tahmin etmek için mağarada yapılan ritüellerin bir parçası olarak, kandillerin yeraltı güçleri için bırakılmasına odaklandığını varsayıyoruz.” diyor.

Bu bir Indiana Jones hikayesinden alınmış gibi gelebilir, ancak Klein ve Zissu, mağaranın diriliş ve kehanet amaçlı büyülü ritüellerin merkezi olduğu iddialarını desteklemek için bir dizi yazılı kaynak ve arkeolojik keşifleri özetliyor. 

“Arkeolojik kanıtlardaki büyüsel uygulamaları tespit etmek basit değil. Büyü uygulamaları, istenen bir etkiyi elde etmek için çoğunlukla bireyler tarafından üstlenilen ritüel eylemlerde kullanılır. Bazen uygulamaların belirli bir yerde gerçekleştirilmesi ya da belirli bir maddi kültürün kullanılması gerekir. Bu nedenle, arkeolojik bağlamda büyünün yerini belirlemek için, bu uygulamalara ilişkin maddi kanıtların izini sürmeliyiz.”

Bu bağlamda araştırmacılar Te’omim Mağarası’nın derin bir kuyu ve kayaya oyulmuş bir havuzda biriken akan bir kaynak içerdiğini ve bu özelliklerin Greko-Roma dünyasındaki birçok mağara tapınağı tarafından paylaşıldığını belirtiyor. Çalışmaya göre, eski insanlar bu sulu ve yeraltı alanlarının yeraltı dünyasındaki portallar olduğuna ve mağara kuyularının ölülerin yükselmesi için bir yol sağladığına inanıyordu.

Klein ve Zissu ayrıca, bu uygulamanın tartışmalı olduğu ve nihayetinde MS 357 yılında imparator 2. Konstantius  tarafından yasaklandığı bir dönem olan geç Roma dönemine ait çok sayıda nekromansi anlatısı da olduğunu söylüyor. Ayrıca, kafatasları, kandiller ve metaller de dahil olmak üzere mağarada bulunan eşyalarla nekromansi ve diğer büyülü ritüel eylemleri arasında bağlantı kuran antik kaynaklara da işaret ediyorlar.

Ekip, “Buluntuların arkeolojik bağlamı ve mağaranın içindeki konumları nedeniyle, kafataslarının bir büyü ritüelinin parçası olarak kandillerle birlikte yerleştirildiğini varsayıyoruz. Hem yazılı kaynakların hem de arkeolojik buluntuların incelenmesi, mağarada gerçekleşen ve insan kafataslarının, kandillerin ve kaselerin, metal silahlar ve çok daha eski dönemlere ait diğer eserlerle birlikte kullanılmasını ve saklanmasını içeren ritüel türünü gösterebilir.” diyor.

Te’omim Mağarası’nda tam olarak ne olduğunu asla bilemeyecek olsak da, yeni çalışma arkeologların mağaranın efsanevi duvarlarında yaptıkları tuhaf keşifler için ürkütücü bir açıklama sunuyor. Çalışmaya göre mağara, geçmişteki büyülü ve doğaüstü uygulamalara ilişkin kanıtlara odaklanan “gelişmekte olan büyü arkeolojisi disiplini” için örnek bir vaka çalışması.

Araştırmacılar, “Bulgular ve bunların özel arkeolojik bağlamları, muhtemelen mağarada düzenlenen kehanet ayinlerinin daha iyi anlaşılmasını sağlıyor ve Yunan ve Demotik Büyülü Papirüslerin büyülerine daha somut bir ışık tutuyor.” diyor.

The Vice. 13 Temmuz 2023.

Makale: Klein, E., & Zissu, B. (2023). Oil Lamps, Spearheads and Skulls: Possible Evidence of Necromancy during Late Antiquity in the Te’omim Cave, Judean Hills. Harvard Theological Review, 116(3), 399-421.