Küçültülmüş Kafanın İnsan Kalıntısı Olduğu Doğrulandı

Araştırmacılar, bir Güney Amerika tsantsa’sının (küçültülmüş kafa) insan kalıntıları olarak gerçekliğini doğruladı. Bu, sömürgeciliğin ortadan kaldırılması ve yerli tarihini koruma ve anlama yönündeki küresel çaba için önemli bir adım.

Bulgular bugün yüksek etkili PLOS One dergisinde yayımlandı.

Araştırmacılar, klinik bilgisayarlı tomografi (BT) ve yüksek çözünürlüklü mikro-BT taramalarını kullanarak Chatham’daki Chatham-Kent Müzesi’nin koleksiyonunda bulunan tsantsa’nın aslında gerçek insan kalıntıları olduğunu ve hayvan vücut parçalarından veya ticari reprodüksiyonlarda sıklıkla kullanılan diğer alternatiflerden yapılmış sahte olmadığını belirleyebildiler.

Bu çalışma, bu kalıntıların gerçekliğini belirlemenin ilk adımıydı.

Bilgisayarlı tomografi taramaları, bir vücut veya vücut parçasının bir “diliminin” iki boyutlu görüntülerini üretir, bunlar daha sonra toplanır ve üç boyutlu görüntüler oluşturmak için katmanlanır.

(İlgili: İzmir’de Bulunan Amazon Yerlilerine Ait Kafalar İade Edilecek)

Anishinaabe araştırmacısı ve Western’in Yerli Girişimler Ofisi’nde proje ortağı olan Lauren September Poeta, “Bu teknik arkeolojiyi gerçekten yeniden tanımlıyor çünkü geleneksel olarak arkeoloji agresif bir şekilde yıkıcı olabilir. Bilgisayarlı tomografi de dahil olmak üzere dijital arkeoloji, geçerliliğe yepyeni bir boyut kazandırıyor ve alanı çok daha az yıkıcı hale getirerek yeniliyor.” diyor.

Bu özgün tarama yaklaşımı, küresel topluluk zihniyetini şu anda dünya çapında kamu ve özel koleksiyonlarda bulunan insan kalıntılarının, sanat eserlerinin ve arkeolojik eserlerin yerlilerin öncülüğünde geri gönderilmesine doğru kaydırırken, tsantsa’ların doğrulanmasında önemli bir ilk adım.

Araştırma için incelenen tsantsa, Amazon havzasında bir gezi sırasında satın alındıktan sonra 1940’lı yıllarda Sulman ailesi tarafından müzeye bağışlanmıştı. Orijinal bağış kaydı, tsantsa’nın Güney Amerika’daki “Peru yerlilerinden” geldiğini ve başka hiçbir şeyin olağandışı olmadığını listeliyor.

Tsantsa’lar, tarih, kültür, ritüeller ve kimlik hakkında zengin bir bilgi temsili olarak kabul edildi. Artık bu tsantsa doğrulandığına göre, Ekvador’daki Universidad San Francisco de Quito’daki (araştırmadaki akademik ortaklar) araştırmacılar, Ekvador ve Kuzey Peru’nun Shuar ve Achuar Halklarından temsilcilerle bir sonraki adımlar için birlikte çalışabilirler.

Western’in antropoloji bölümünün başkanı Andrew Nelson, “Bu çalışma için kimlik doğrulama gerçekten odak noktasıydı. Etno-tarihi kaynaklar oldukça değişken olduğundan, tsantsa yapımının tüm sürecini daha iyi anlamamız gerekiyor.” diyor.

Pek çok etno-tarihsel kaynak, tsantsaların, gözler ve ağız dikilerek kapatılırken, ruhu kalıntıların içinde hapsetmek için yaratıldığını öne sürüyor. Ölmüş bir düşmanın kafasını küçülterek, galip gelenin ruhlarını kölelik için kullandığına ve ruhun düşmanın ölümünün intikamını almasını engellediğine inanılıyordu.

Poeta, “Tsantsa’lar, Güney Amerika’daki yerli tarihinin çok iyi bir temsili, ancak aynı zamanda küçülmüş kafaların ticari mirası, dünyadaki sömürge ağlarını vurguluyor. Bu çalışma için Ekvador’daki yerel araştırmacılarla ortaklık kurabilmek ve Shuar ve Achuar Halkları ile bağlantı kurabilmek, dekolonizasyon için çalışmamıza yardımcı oluyor.” diyor.

Poeta, Nelson ve işbirlikçileri, tsantsa’nın insan kalıntıları olduğuna dair kesin kanıtlar elde etmelerine rağmen, kafa küçültme işleminin amacının tören mi yoksa ticari mi olduğunu belirleyemediler.

Poeta, ekibin yüksek çözünürlüklü mikro-BT taramaları kullanarak gözleri ve kulakları incelerken gerçekten de insan kalıntılarını incelediklerini bildiğini söylüyor.

Nelson, “Klinik BT taramasında tek tek cilt katmanlarını görebilirsiniz, ancak mikro BT taramasında tek tek saç köklerini gerçekten görebilirsiniz ve neler olduğu gerçekten netleşiyor.” diyor.

Kesikleri kapatmak için kullanılan dikişlerin yanı sıra gözler ve dudaklar da sadece bir mikro-BT taraması kullanılarak eleştirel olarak incelenebilir.

Poeta, “Gözleri ve dudakları mühürlemek için asma malzemeleri kullanılmış olsaydı, muhtemelen tsantsa’yı tören olarak tanımlardı, ancak daha modern, daha ucuz bir iplik kullanılmışsa, bu, yapıldığı sırada ticari çıkarların göstergesi.” diyor.

Araştırmacılar, daha fazla tsantsa incelenene kadar küçültülmüş kafa yapısının ayrıntılarını ve nihai amacını kesin olarak bilemeyecekler.

Poeta, “Araştırmamızdaki kalıntılarla her zaman saygılı olarak çalışıyoruz ve gelecekteki çalışmalara rehberlik etmek için Shuar ve Achuar dahil Ekvadorlu meslektaşlarımızla birlikte çalışmayı dört gözle bekliyoruz.” diyor.

University of Western Ontario. 3 Ağustos 2022.

Makale: Lauren September Poeta et al. (2022). Correlative tomography and authentication features of a shrunken head (tsantsa). PLOS ONE.