Küçük Aletler, Eski Endonezyalıların Uzmanlıklarını Gösteriyor

Yeni araştırma, Endonezya’da gizemli bir avcı-toplayıcı grubun binlerce yıl önce Avustralyalı Aborjinlerle etkileşime girdiğine dair teorileri sorguluyor ve taştan küçük ama hassas aletler yapan insanları anlamak için bir temel sağlıyor.

Yeni araştırma, Endonezya’da gizemli bir avcı toplayıcı grubun binlerce yıl önce Avustralyalı Aborjinlerle etkileşime girdiğine dair teoriler ortaya koyuyor. Araştırma hammaddesi taş, küçük ama hassas aletler yapan insanların gelecekteki anlayışları için bir temel fikir sağladı. 

PLOS ONE’da yayınlanan çalışma, Endonezya’nın Sulawesi adasındaki Toalean halkı tarafından yapılmış bir taş ve kemik ‘uç’ aletlerden oluşan koleksiyonu inceledi.

Çalışmanın baş yazarı Yinika Perston, Toaleanlar’ın 8.000 ila 1.500 yıl önce, Sulawesi’nin en güneyinde yaşayan bir grup avcı toplayıcı olduklarını belirtiyor. Bu süre zarfında, muhtemelen ok ucu olarak kullanılan ve ince diş benzeri çentiklere sahip olan ‘’Maros uçları’’ da dahil olmak üzere, adanın başka hiçbir yerinde bulunmayan birkaç farklı küçük alet ürettiler. 

(Endonezya’da 8.000 Yıllık İlginç Bir Çocuk Mezarı Bulundu)

Perston, ‘’Önceden bu aletler tutarsız, hatta yanlış tanımlanmıştı. Ancak insan faaliyetleri için ayrıntılı senaryolar oluşturmak için kullanılıyordu.’’ diyor.

‘’Makalemizde, Toalean taş ve kemik aletlerinin şimdiye kadarki en eksiksiz teknolojik tanımını sunuyoruz. Tam olarak nasıl yapıldıklarını açıklıyoruz ve o dönemde üretilen en belirgin taş-kemik aletler için yeni sınıflandırma modellerini ana hatlarıyla belirliyoruz.’’ 

1739 adet alet, Maros ve Pangkep’ten geçen kireçtaşı karst içinde Toalean bölgelerindeki mağaralarda bulundu. 

Perston ve ekibi, bunlar arasında Maros uçlarını (ortalama 25 mm uzunluğunda) dört farklı varyant olarak yeniden sınıflandırdı: Maros uçları, Mallinrung uçları, Lompoa uçları ve Pangkep uçları. 

Perston bu özel aletlerin nasıl yapıldığını incelemek için, aletleri yapmak için taş parçaların hangi sırayla ve nasıl yontulduğunu daha net bir şekilde görmek amacıyla taş parçaların çıkarıldığı ve iz kalan yerlere yakından baktı. 

Perston, ‘’Uçların, ok uçları veya balık avlamak için kullanıldığına dair teoriler var. Ama araştırmanın bir sonraki aşamasının, Toaleanların onları ne amaçla kullandıklarına dair izler bulabilmemiz için aletlerin üzerindeki kalıntılara bakmak olacağını umuyoruz.’’ diyor.

‘’Ayrıca Avrupa’daki bazı alet türlerine çok benzeyen yeni bir taş alet formu olan testere ağızlı alet formunu tanımladık. Ancak bu açık bir şekilde kültürel bir yakınsama örneği. Yani birbirleri ile ilgisiz toplumlar, bağımsız olarak geniş ölçüde benzer özellikler ve çözümler bulurlar.’’ 

Perston çalışmanın ayrıca, Avustralya ve Sulawesi’deki bazı aletler arasındaki benzerlikler gibi iki bölgenin binlerce yıl önce temas kurduğunu ve fikir alışverişinde bulunduğunu ima eden özellikler içeren daha önce önerilmiş olan arkeolojik senaryoları değerlendirmek için zemin hazırladığını söylüyor.

Çalışma, eski Aborjin topluluklarının Avustralya dışındaki insanlarla temas kurma olasılığını dışlamamakla birlikte, şimdilik Toaleanlarla bir bağlantı olduğuna dair kanıtların çok güçlü olmadığını gösteriyor. 

Perston, ‘’Sulawesi’den gelen Maros uçlarının, bazı Avustralya aletlerine benzediğini gördük. Toalean uçları ve Avustralya taş aletleri için üretim süreçleri aslında oldukça farklı ve bu, daha fasla araştırılabileceğini umduğumuz bir konu.’’ diyor.

‘’Ayrıca, Toalean topluluklarında bulduğumuz mikrolitler ve kemik uçlar, dünyanın başka yerlerinde de bulunuyor. Bu aletlerin Avustralya’daki varlıkları, Paleolitik Avrupa ile açıkça hiçbir bağlantısı olmayan Toalean aletlerinde olduğu gibi basitçe bir yakınsama nedeniyle olabilir. Bu çalışmanın Sulawesi’deki arkeologlar için önemli bir araç olacağına inanıyoruz. Böylece gelecekteki araştırmalar daha tutarlı ve güvenilir olabilir.’’ 

Griffith University. 27 Mayıs 2021.

Makale: Perston, Y. L., Moore, M., Langley, M., Hakim, B., Oktaviana, A. A., & Brumm, A. (2021). A standardised classification scheme for the Mid-Holocene Toalean artefacts of South Sulawesi, Indonesia. PloS one, 16(5), e0251138.