Köpeklerin Sadece Görünüşünü Değil, Beyinlerini de Değiştirdik

Köpeklerle geçirdiğimiz binlerce yılın sonunda onları korkutucu kurtlardan pofuduk, sürekli kuyruk sallayan, boyutları minik pomeranian cinsinden büyük Danimarka tazılarına kadar değişen canlılar haline getirdik.

Köpeklerin beyin taramaları üzerine yapılan bir araştırma, köpek dostlarımızın üzerindeki etkimizin çok daha derinlere indiğini, beyinlerinin yapısını da değiştirdiğimizi gösteriyor.

Tucson, Arizona Üniversitesi’nde köpek beyinlerinin evrimini inceleyen karşılaştırmalı psikolog Daniel Horschler, “Bu gerçekten heyecan verici bir çalışma.” diyor. “Köpekler üzerinde böylesi bir çalışma daha önce yapılmamıştı.” Horschler, çalışmaya dahil olmadı.

(İnsanlar ve Köpekler 10.000 Yıldır Birlikte Kızak Yapıyor)

Araştırmayı yürütmek için, Harvard Üniversitesi’nden sinirbilimci (ve inanılmaz derecede hareketli iki Avustralya çoban köpeğinin sahibi) Erin Hecht ve meslektaşları, 33 farklı ırktan 62 safkan köpeğin MRI beyin taramalarından meydana gelen bir arşiv oluşturdu. Görüntüleri yan yana dizer dizmez, “Sonucu çok net görebilirdiniz.” diyor.

Bişon Çuha köpeği, Labrador retriever ve daha birçok cins dahil olmak üzere, köpeklerin kafalarının şekilleri ve boyutları farklı. Ancak bunlar tek başına köpeklerin beyin düzenlerindeki farklılığı açıklamıyor.

Hecht ve ekibi, köpekten köpeğe daha büyük veya daha küçük olma eğiliminde olan ve birbiriyle paralel olarak değişen altı beyin bölgesi ağı belirledi. Ortaya çıkan model, Hecht’i bu bölgelerin muhtemelen farklı davranışlarda birlikte çalıştığını düşünmeye yöneltti. Değişen beyin düzeninin, ırklar arasındaki davranışsal farklılıklardan kaynaklanıp kaynaklanmayacağını merak etti. Davranış farklılıklarına bir çok örnek verilebilir. Mesela, Beagle’lar insanlarda kanserli tümörleri tespit edebilir ve hatta doktorlara haber verebilir ve bir border collie, yüzlerce koyunu (hatta hindiyi) tehlike anında olağanüstü hız ve çeviklikle korunaklı bir yere taşıyabilir.

Hecht ve ekibi, köpeklerin, American Kennel Club tarafından tanımlanan, yetiştirildikleri özelliklere göre bu altı ağın nasıl farklılaştığını inceledi.

Araştırmacılar, bugün Journal of Neuroscience‘da, altı beyin ağının her birinin en az bir davranışsal özellik ile ilişkili olduğunu bildirdi. Bazen polis köpeği olarak da kullanılan boxerlar ve dobermanlar, örneğin görme ve koku alma ile bağlantılı ağlarında diğer ırklardan önemli farklılıklar gösterdi. Dövüş için yetiştirilen köpekler ise, korku, stres ve kaygı tepkilerini temsil eden beyin ağlarında değişiklikler gösterdi.

Hecht, özellikle görerek avlanması için yetiştirilen köpekler ile kokuyla avlananlar arasındaki farklarla ilgileniyordu. Koku avcılığında uzmanlaşan köpekler, beynin kokuları algılayan bölgelerinde değil, köpeklerin bu bilgiyi anlamasına ve başkasına iletmesine yardımcı olan daha sofistike alanlarda farklılıklar gösterdi. Zaten Hecht de bu alanlarla ilgileniyor. “Koku alan tazılarla çalışan eğitmenler, bir köpeği bir şeyi koklayabilmesi için eğitmek zorunda olmadığınızı söylüyorlar.” diyor. “Onları sadece bunu rapor etmeleri için eğitmen yeterli.”

Hecht, araştırmasının bir dezavantajının, incelenen tüm köpeklerin yetiştirildiği özelliklere göre çalışan köpekler değil, evcil köpekler olması olduğunu söylüyor. “Davranışları aktif olarak yapmıyor olsalar bile beyinlerinde bu farklılıkları görebilmemiz inanılmaz.”

Ayrıca Hecht, bulgulardan başka çıkarımların yapılabileceğini de belirtiyor. Çevremizdeki türleri beyin yapılarını etkileyecek kadar değiştiriyor olmamız gerçeğinin “ciddi derecede düşündürücü” olduğunu söylüyor. “Bu bulguların, beyin yapısını nasıl değiştirdiğimizden ve bunu yaptığımız hayvanlara nasıl davrandığımızdan sorumlu olduğumuzun farkına varmamız için bir çağrı olduğunu düşünüyorum.”

Science Magazine. 2 Eylül 2019.

Makale: Hecht, E. E., Smaers, J. B., Dunn, W. D., Kent, M., Preuss, T. M., & Gutman, D. A. (2019). Significant neuroanatomical variation among domestic dog breeds. Journal of Neuroscience, 39(39), 7748-7758.