Köpekler Bazı Kelimelerin Nesneleri ‘Temsil Ettiğini’ Anlıyor

Yeni çalışma, beklenmedik şekilde köpeklerin belirli kelimelerin belirli nesneleri “temsil ettiğini” bildiklerini ortaya çıkardı.

Köpeğinizin siz “otur” dediğinizde oturmayı ve çağrıldığında gelmeyi öğrenmesi şaşırtıcı değil. Ancak yeni bir çalışma, beklenmedik bir şekilde köpeklerin genel olarak belirli kelimelerin belirli nesneleri “temsil ettiğini” bildiklerini ortaya çıkardı. Köpekler bu kelimeleri duyduklarında, beyin aktivite kayıtları, onların zihinlerinde eşleşen bir zihinsel temsili aktive ettiklerini gösteriyor.

Eötvös Loránd Üniversitesi Etoloji Bölümü’nden makalenin ilk yazarlarından Marianna Boros, “Köpekler sadece belirli kelimelere öğrenilmiş bir davranışla tepki vermezler.” diyor. “Köpekler aynı zamanda bu kelimenin anlamını gerçekten anlamadan bu kelimeyi sadece zamansal yakınlığa dayalı bir nesneyle ilişkilendirmekle kalmaz, aynı zamanda bir nesnenin adını duyduklarında onun hafızasını harekete geçirirler.”

(İlgili: Köpeklerin Evcilleşmesi İrislerinin Koyulaşmasına Neden Oldu)

Araştırmacılar, bebekler ve hayvanlar gibi konuşmayan bireylerde yapılan kelime anlama testlerinin genellikle aktif seçim gerektirdiğini söylüyor. Bu canlılardan, adını duyduktan sonra bir nesneyi göstermeleri veya almaları isteniyor. Laboratuvardaki bu tür testlerde çok az köpek başarılı oluyor ve genellikle nesneleri şans eseri beklenen bir oranda doğru bir şekilde getiriyorlar.

Araştırmacılar, köpeklerin nesne sözcüklerini dolaylı olarak anlayışlarına, onlardan harekete geçmelerini istemeden EEG kullanarak beyin aktivitesini ölçerek daha yakından bakmak istediler. Bu yöntemin, dil anlayışlarının daha hassas bir ölçüsünü sunabileceği düşünüldü.

Araştırmada 18 köpek sahibine, köpeklerinin bildiği oyuncaklarla ilgili kelimeler söylemeleri ve ardından nesneleri köpeklerine sunmaları söylendi. Köpeklere bazen bu kelimeyle eşleşen oyuncak sunulurken, bazen de eşleşmeyen bir nesne sunuldu. Örneğin, sahibi “Zara, bak, top” diyor ve köpeğin beyin aktivitesi EEG’de izlenirken bu nesneyi köpeğine sunuyordu.

Beyin kayıt sonuçları, köpeklere eşleşen bir nesne ile eşleşmeyen bir nesne gösterildiğinde beyinde farklı bir model gösterdi. Bu, araştırmacıların insanlarda gördüklerine oldukça benziyor ve geniş çapta insanların kelimeleri anladıklarının kanıtı olarak kabul ediliyor.

Araştırmacılar ayrıca köpeklerin daha iyi bildiği kelimelere ilişkin kalıplarda daha büyük bir fark buldular ve bu da onların nesne kelimeleri anlamalarına daha fazla destek sağladı. İlginç bir şekilde, araştırmacılar bu yeteneğin geniş bir nesne sözcükleri dağarcığına sahip olmaya bağlı olabileceğini düşünürken, bulgular bunun böyle olmadığını gösterdi.

Çalışmanın yazarlarından Lilla Magyari, “Tipik köpekler nesne adlarından ziyade talimat sözcüklerini öğrendiğinden ve nesne sözcüklerinden oluşan geniş bir kelime dağarcığına sahip yalnızca bir avuç köpek olduğundan, köpeklerin nesne sözcüklerini referanslı olarak anlama kapasitesinin bildikleri nesne sözcüklerinin sayısıyla bağlantılı olmasını bekliyorduk; ama öyle değildi” diyor.

Boros, “Bir köpeğin kaç nesne sözcüğünü anladığı önemli değil. Bilinen kelimeler zaten zihinsel temsilleri harekete geçiriyor, bu da bu yeteneğin sadece birçok nesnenin adını bilen bazı istisnai köpeklerde değil, tüm köpeklerde genellikle mevcut olduğunu gösteriyor.” diyor.

Araştırmacılar, köpeklerin bir tür olarak genellikle kelimeleri tıpkı insanlar gibi referanslı bir şekilde anlama kapasitesine sahip olabileceğinin keşfedilmesinin, bilim insanlarının insanların dili kullanma ve anlama şeklinin benzersizliği hakkındaki düşüncelerini yeniden şekillendirebileceğini söylüyor.

Bunun dil evrimi teorileri ve modelleri için önemli sonuçları var. Ayrıca köpek sahipleri için bu önemli bir farkındalık anlamına geliyor.

Magyari, “Köpeğiniz belli ettiğinden daha fazlasını anlıyor. Köpekler yalnızca belirli kelimelere yönelik belirli bir davranışı öğrenmekle kalmıyor, aynı zamanda bazı kelimelerin anlamını da insanlar gibi anlıyorlar.” diyor.

Araştırmacılar artık bu referanslı anlama yeteneğinin köpeklere özgü olup olmadığını veya diğer memelilerde de mevcut olup olmadığını merak ediyor. Her iki durumda da, bu yeteneğin nasıl ortaya çıktığı ve bunun köpeklerin insanlarla benzersiz yaşama deneyimine bağlı olup olmadığı hakkında daha fazla bilgi edinmek istiyorlar. Ayrıca köpeklerin nesne sözcüklerini anlaması durumunda çoğunun bunu neden belli etmediğini de anlamak istiyorlar.

Cell Press. 22 Mart 2024.

Makale: Marianna Boros et al. 2024. Neural evidence for referential understanding of object words in dogs. Current Biology.