Köpekbalığı Benzeri Keskin Dişleri Olan Bir Balina Fosili Bulundu

Yeni keşfedilen tarihöncesi balina aldatıcı biçimde sevimli, fakat küçük ama jilet gibi keskin dişlerle dolu bir ağza sahip.

Avustralya’nın güney kıyısında bulunan bu tür, bilim insanlarının dişsiz balina evrimini anlama sürecindeki boşlukları doldurabilir.

Yaklaşık 25 milyon yıl önce, Avustralya’nın güney kıyısındaki sıcak ve sığ denizler, deniz canlılarıyla dolup taşan bir yaşam alanıydı.

“Muhteşem bir yaşam bolluğu vardı; bu küçük balinalar, devasa penguenler, günümüzdeki büyük beyaz köpekbalığının yaklaşık üçte biri kadar ya da ondan iki kat daha uzun köpekbalıkları, çeşitli ilkel yunuslar ve diğer balina türleri… Bambaşka bir dünyaydı” diyor Museums Victoria’dan paleontolog Erich Fitzgerald.

(İlgili: Mısır’da 41 Milyon Yıllık Minyatür Balina Fosili Keşfedildi)

Bu zengin tür çeşitliliği içinde, yalnızca birkaç metre uzunluğundaki küçük bir balina, boyuna rağmen diğer yüzücüler için korkutucu bir görüntü sergiliyordu. Janjucetus dullardi adı verilen bu yeni keşfedilen tür, modern dişsiz balinaların atalarından biriydi. Kısa bir burnu, büyük gözleri ve avını parçalamak için ideal, köklü ve keskin dişleri vardı.

“Bir dişsiz balinanın köpekbalığı versiyonunu hayal edin — küçük ve aldatıcı şekilde sevimli, ama kesinlikle zararsız değil” diyor Avustralya’daki Museums Victoria Araştırma Enstitüsü ve Monash Üniversitesi’nden paleontolog Ruairidh Duncan.

“Bu gerçekten sert görünüşlü bir balinaydı ve şahsen onunla aynı suda yüzmek istemezdim” diye ekliyor Fitzgerald.

Duncan, Fitzgerald ve diğer bilim insanlarından oluşan bir ekip, Janjucetus dullardi’yi Zoological Journal of the Linnean Society’de yayımlanan bir makalede tanımladı.

Cins adı, balinanın bulunduğu yer olan Avustralya’nın Victoria eyaletindeki Jan Juc kasabasına atıfta bulunuyor. Tür adı ise onu keşfeden kişiye bir saygı niteliğinde. 2019’da yerel bir okul müdürü olan Ross Dullard, sahilde yürürken eriyen kayaç tabakasında kulak kemikleri ve dişleri olan fosilleşmiş kısmi bir kafatası gördü. Bulgunun önemli olabileceğini fark eden Dullard, örneği Museums Victoria Araştırma Enstitüsü’ne bağışladı.

Laboratuvarda dikkatli bir inceleme sonrasında, ekibin elinde bilim dünyasında daha önce tanımlanmamış bir hayvan olduğu anlaşıldı. Bu fosil, Victoria’da bulunan ve dişsiz balinaların küçük ve erken bir türü olan mammalodontid grubuna ait bilinen üçüncü, dünya çapında ise dördüncü türü temsil ediyordu.

“Temelde büyük gözlü ve keskin, dilimleyici dişlerle dolu bir ağıza sahip küçük bir balina” diyor Duncan.
Bilim insanlarına göre Janjucetus dullardi, mavi balina gibi ikonik modern dişsiz balinalara giden evrimsel zincirde kilit bir halka oluşturuyor. Erken dönem etçil balinalardan günümüzdeki filtreyle beslenen dişsiz balinalara geçişte eksik kalan bir sayfayı tamamlamaya yardımcı oluyor.

Çalışmada yer almayan Flinders Üniversitesi’nden paleontolog John Long, yaptığı açıklamada bu keşfin olağanüstü olduğunu söylüyor: “Bugün yaşayan büyük dişsiz balinaların çeşitlenmesini ve evrimini anlamak için fosil kayıtlarına bakmamız, onların kendilerine has özelliklerini nasıl kazandıkları sürecin aşamalarını görmemiz gerekiyor.”

Bu ve diğer bulgular sayesinde, Victoria kıyılarındaki kayalıklar erken balina evriminin örneklerini bulmak için önemli bir nokta hâline geliyor. Ekip, önümüzdeki yıllarda bölgeden daha fazla fosil keşfinin yapılmasını beklediklerini ve bu tarihöncesi balinaların yalnızca Avustralya’ya özgü olduğunu belirtiyor.

Fitzgerald, yaptığı açıklamada bu düşünceyi yineliyor: “Eğer bugün hayatta olsalardı, kanguru kadar Avustralya’ya özgü ve simgesel olurlardı.”

Smithsonian Magazine. 14 Ağustos 2025.

Makale: Duncan, R. J., Rule, J. P., Park, T., Evans, A. R., Adams, J. W., & Fitzgerald, E. M. (2025). An immature toothed mysticete from the Oligocene of Australia and insights into mammalodontid (Cetacea: Mysticeti) morphology, systematics, and ontogeny. Zoological Journal of the Linnean Society, 204(4), zlaf090.