Koleksiyonerler Kaçakçılığa Yöneliyor

Türkiye’de eser kaçakçılığının önüne bir türlü geçilemiyor. Kaçakçılığın önlenememesinin en önemli sebebi ise 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu olarak gösteriliyor. 2005 yılında yürürlüğe konan bu kanuna göre, eserler “taşınır ve taşınmaz” olarak ikiye ayrılıyor. Bir eser, büyük bir parçadan kopmuşsa “taşınmaz” kategorisine giriyor ve koleksiyonerler tarafından alınamıyor. Bu da Türkiye Koleksiyoner Derneği Başkan Yardımcısı Turgut Tokuş’a göre kaçakçılığı artırıyor.

Eser kaçakçılığından oldukça rahatsız olan, Türkiye Koleksiyoner Derneği Başkan Yardımcısı Turgut Tokuş, yasanın eser kaçakçılığını kolaylaştırdığına değinerek, “Özel müzeler ve koleksiyonerler teşvik edilseydi yurtdışına kaçırılan eserler yurtiçinde kalacak, müzelerin denetimindeki envanter defterine kaydedilerek korunacak ve belgelenecekti. Bu arada yurtdışına kaçırılan eserlerin geri getirilmesi için bir sürü uğraş, temas, masraf da yapılmamış olacaktı. 1973 yılında yayınlanan 1710 sayılı ‘Eski Eserler Kanunu’nda ‘Taşınır ve taşınmaz her çeşit eski eserden koleksiyon meydana getirilebilir.’ ve ‘Özel kişiler yönetmeliğine göre her türlü eşyadan müteşekkil koleksiyonlar meydana getirebilirler’ hükmü bulunuyordu. Buna rağmen 2863 sayılı kanunda müzelerin denetimindeki koleksiyonerler tarafından alınıp korunabilecek eserler ‘taşınır’ ve ‘taşınmaz’ diye iki gruba ayrıldı. Nereye ait olduğu bilinmeyen, bugüne kadar yeri birçok defa değişmiş ve yerlerinden taşınmış olan birçok eser özel müze ve koleksiyoncular tarafından 2005 yılından beri alınamıyor.” açıklamasında bulundu.

Kültür ve Turizm Bakanlığı verilerine göre, son 3 yılda 154 kişinin koleksiyonerlik belgesi “kaçakçılık” suçlamasıyla iptal edildi. Koleksiyonerlik belgesinin iptal edilmesinde, kaçakçılığın yanı sıra, satın alınan veya bulunan eserin zamanında müzeye bildirilmemesi, denetim sırasında envanterdeki eserin yerinde olmaması gibi sebepler de etkili. Türkiye’de şu anda 1567 belgeli koleksiyoner mevcut.

zaman