Kleopatra’nın Mezarının Keşfi Neden Bu Kadar Önemli?

Taposiris Magna tapınağının altında Kraliçe Kleopatra’nın mezarına gidebileceği öne sürürülen tünel, birçok insan arasında heyecan yarattı.

Daha iyi bir zamanlama olamazdı. Tutankamon’un mezarının keşfinin yüzüncü yılını kutlayan Mısırbilimciler, şimdi Mısır’da yapılmış gibi görünen umut verici yeni bir arkeolojik keşfe sahipler.

Araştırmacılar, İskenderiye antik kentinin batısındaki Taposiris Magna tapınağının altında Kraliçe Kleopatra’nın mezarına gidebileceğini öne sürdükleri bir tünel keşfettiler. Durumun gerçekten böyle olduğuna dair kanıtlar henüz görülmedi, ancak böyle bir keşif, Mısır’ın en ünlü kraliçesi hakkında bildiklerimizi yeniden yazma potansiyeline sahip büyük bir keşif olabilir.

(İlgili: Mısır Kraliçesi Kleopatra Kimdi?)

Kleopatra’nın kocası Romalı general Marcus Antonius’un biyografisini yazan ve Kleopatra’nın saltanatının son günlerinin en uzun ve en ayrıntılı anlatımından sorumlu olan antik Yunan yazar Plutarch’a göre, hem Antonius hem de Kleopatra, Kleopatra’nın mozolesine gömüldü.

Plutarch’a göre, Augustus ve Roma kuvvetlerinin Mısır’ı işgal edip İskenderiye’yi ele geçirdiği gün Antonius kılıcının üzerine düştü, Kleopatra’nın kollarında öldü ve ardından mozoleye defnedildi. İki hafta sonra Kleopatra, adaklar sunmak ve içki dökmek için mozoleye gitti ve hala bilinmeyen bir şekilde kendi canına kıydı (popüler bir yanılgı, bir yılan tarafından ısırıldığı yönünde). O da daha sonra mozoleye defnedildi.

Sonraki günlerde, Antonius’un oğlu Marcus Antonius Antyllus ve Kleopatra’nın oğlu Ptolemaios XV Caesar (Caesarion, “Küçük Caesar” olarak da bilinir) Roma güçleri tarafından öldürüldü ve iki genç adam da aynı şekilde oraya gömülmüş olabilir.

Kleopatra’nın mozolesi, Helenistik İskenderiye kentinin çoğuyla birlikte Akdeniz’in dalgaları altında kaybolmadıysa ve bir gün bulunursa, bu neredeyse eşi benzeri görülmemiş bir arkeolojik keşif olacak.

Tarihi yeniden yazabilecek bir keşif

Birçok ünlü tarihi hükümdarın mezarları hala ayakta olsa da (Roma’daki Antonius ve Kleopatra’nın can düşmanı Augustus’un mozolesi buna bir örnek) içindekiler genellikle yüzyıllar önce yağmalanmış ve kaybolmuştu.

Dikkate değer bir istisna, 1970’lerin sonlarında Vergina’da ortaya çıkarılan Büyük İskender’in babası Makedonyalı II. Philip’in mezarıydı. Mezar bozulmamış olarak bulundu ve bu, Makedon kraliyet ailesinin üyeleri ve onların sarayı hakkındaki bilgimizi ilerleterek, içeriği hakkında onlarca yıllık bilimsel araştırmayı mümkün kıldı. Aynı şey, Kleopatra’nın mezarı bulunsa ve el değmemiş şekilde ortaya çıksa da geçerli olurdu.

Mısırbilimcilerin, klasikçilerin, antik tarihçilerin ve arkeologların böyle bir mezarın içeriğinden toplayabilecekleri yeni bilgi miktarı muazzam olabilir.

Kleopatra ve hükümdarlığı hakkındaki bilgilerimizin çoğu, ölümünden sonra yazılan ve doğası gereği Mısır kraliçesine düşman olan eski Yunan ve Roma edebi kaynaklarından geliyor. Mısır’ın Kleopatra’ya bakış açısını ortaya koyan çok fazla kanıtımız yok, ancak inşa ettiği tapınaklardaki onursal kabartmalar ve tebaası tarafından adanan adak gibi elimizdekiler bize onun hakkında çok farklı bir görüş veriyor.

Kleopatra’nın kalıntılarını ortaya çıkarmanın etiği

Bugüne kadar başka hiçbir Ptolemaios hükümdarının mezarı bulunamadı. Bildirildiğine göre hepsinin İskenderiye’nin saray bölgesinde yer aldığı ve şehrin geri kalanıyla birlikte denizin altında olduğuna inanılıyor.

Mezarın mimarisi ve malzeme içeriği tek başına tarihçileri onlarca yıl meşgul edecek ve Ptolemaios kraliyet kültü ile Makedon ve Mısır kültürünün kaynaşması hakkında benzeri görülmemiş miktarda bilgi sağlayacak.

Ama Kleopatra’nın kalıntıları da orada olursa, ölüm nedeni, fiziksel görünümü dahil olmak üzere bize çok daha fazlasını söyleyebilir ve hatta ırkıyla ilgili çetrefilli soruyu yanıtlayabilir.

Ama Kleopatra’nın kalıntılarını bulmayı ve analiz etmeyi ummalı mıyız? Tutankamon’dan mumyaları yüzyıllar boyunca ortaya çıkarılan sıradan eski Mısırlılara kadar, uzun bir kötü yönetim ve kötü muamele tarihi var.

Mumyaların Victoria dönemi akşam yemeği partilerinde bir eğlence biçimi olarak açıldığı günler neyse ki geçmiş olsa da, miras alanında çalışanlar tarafından atalarımıza uygun muamele konusunda giderek daha fazla endişe dile getiriliyor.

Kleopatra’nın mezarının keşfi, Mısırbilimciler ve diğer akademisyenler için paha biçilemez olsa da, kraliçenin hayatta elde edemediği huzur ve ölümde mahremiyet fırsatını reddetmek adil olur mu?

The Conversation. Jane Draycott. 15 Kasım 2022.