Kenya’daki Batık, Vasco da Gama’nın Son Yolculuğundan Olabilir

Kenya sahilinde bulunan batığın, Portekizli kaşif Vasco da Gama’nın son yolculuğuna eşlik eden filonun bir parçası olabileceği düşünülüyor.

Arkeologlar, Kenya kıyılarında bulunan bir gemi enkazının, Vasco da Gama’nın 500 yıl önce Hint Okyanusu’na yaptığı öncü yolculuklardan birine ait bir gemi olabileceğini söylüyor.

Enkaz, 2013 yılında Kenya’nın Malindi kasabası yakınlarında keşfedildi ve bölgede bu döneme ait bilinen sekiz Portekiz gemi enkazından biri olarak kayıtlara geçti. Araştırmacılar, bu geminin 1524 yılında batan São Jorge olabileceğini düşünüyor, fakat bu henüz kesinleşmiş değil.

Eğer bu enkaz gerçekten São Jorge’a aitse, bu onu Hint Okyanusu’ndaki en eski Avrupa gemi enkazı yapacak. Ancak, “bunu kesin olarak bilmiyoruz” diyor Portekiz’in Coimbra Üniversitesi’nden deniz arkeoloğu ve yeni çalışmanın baş yazarı Filipe Castro.

(İlgili: Portekizli Kaşif Vasco da Gama’nın Filosuna Ait Gemi Bulundu)

Journal of Maritime Archaeology dergisinde yayımlanan çalışmaya göre, Castro ve meslektaşları, Malindi’den Ras Ngomeni’ye kadar uzanan yaklaşık 25 kilometrelik mercan resiflerini arkeolojik olarak inceleyerek kimlik doğrulaması yapmayı umuyor.

Söz konusu enkaz, kıyıdan yaklaşık 500 metre uzaklıkta, 6 metre derinlikte bulunuyor. Deniz tabanındaki mercanların arasında enkaza dair çok az şey görülebiliyor, fakat Castro ve diğer dalgıçlar, geminin gövdesine ve iskeletine ait kalıntıları iki arkeolojik açmada ortaya çıkardılar.

Portekiz’den Hindistan’a

Vasco da Gama (1469–1524 civarında yaşadı), 1497’de gemisinin Afrika’nın güney ucundaki Ümit Burnu’nu dolaşan ilk gemi olmasıyla Avrupa’dan Hint Okyanusu’na giden rotayı öncülük etti. Portekizli kaşif, 1524’te muhtemelen sıtmadan Hindistan’da ölmeden önce rota boyunca üç yolculuk daha yaptı ve keşifleri, Hint Okyanusu’ndaki Portekiz ticaret imparatorluğunun temelini oluşturdu.

São Jorge, da Gama’nın 1524’teki son yolculuğunda ona eşlik eden yaklaşık 20 gemiden biriydi. Ancak, gemi onun ölümünden kısa bir süre önce battı. Yeni çalışma, Malindi yakınlarında batan diğer erken dönem Portekiz gemisinin ise 1544’te batan Nossa Senhora da Graça olduğunu öne sürüyor.

Eğer Malindi yakınlarındaki enkazın São Jorge olduğu doğrulanırsa, bu “Vasco da Gama’nın üçüncü filosunun Kenya sularındaki varlığını fiziksel olarak kanıtlayan önemli bir tarihi ve sembolik değer taşıyacak” diyor Castro.

Castro, “Bu eşsiz bir gemi enkazı, adeta bir hazine” diye ekliyor.

Gizemli Enkaz

Castro, Kenya yetkililerinin Malindi’deki gemi enkazıyla ilgilendiğini ve bu alanın bir su altı müzesi olarak geliştirilmesinin mümkün olabileceğini söylüyor.

Batık, 2013 yılında Kenya Ulusal Müzeleri’nde çalışan su altı arkeoloğu Caesar Bita tarafından keşfedildi. Bita, enkazdan bakır külçeler ve fil dişleri çıkardı. Castro’ya göre, Bita şu anda devam eden araştırmayı koordine etmeye yardımcı oluyor.

Eğer enkaz gerçekten São Jorge’a aitse, bu “arkeolojik yıldız” niteliğinde olacak, diyor Wreckwatch dergisinin editörü ve deniz arkeoloğu Sean Kingsley. Bu projede yer almayan Kingsley, “Kenya, Hint mucizelerine erişim için bir üs konumundaydı. Bu nedenle burada bulunan herhangi bir erken dönem Avrupa gemi enkazı çok değerli” diyor.

Ancak, bu enkazın gerçekten da Gama’nın gemilerinden biri olup olmadığını belirlemek için daha fazla arkeolojik araştırma yapılması gerekecek. Kingsley, “Bu enkaz, yok olmadan önce korunmayı, saygıyı ve özeni hak ediyor” diyor.

Live Science. 25 Kasım 2024.

Makale: Castro, F., Bita, C., Pissarra, J., & Frabetti, B. (2024). The Ngomeni Shipwreck and Portuguese Indian Route Ships. Journal of Maritime Archaeology, 1-27.