Kelt Erkekleri, Evlerinden Ayrılarak Eşlerinin Ailelerine Katılıyordu

Yeni çalışma, Kelt Britanya’sında kadınların rolünü vurguluyor ve çoğu toplumun ataerkil olduğu varsayımına meydan okuyor.

Neandertallerden kraliyet saraylarına kadar tarih, genellikle kadınların erkeklerin ailelerine katılmak için yer değiştirdiği olaylarla dolu gibi görünür. Ancak araştırmacılar, Britanya’nın Kelt topluluklarında bu durumun tersine döndüğünü keşfettiler.

Britanya’daki Demir Çağı bireylerinden DNA inceleyen araştırmacılar, erkeklerin eşlerinin ailelerine katılmak için taşındığını – matrilokalite olarak bilinen bir uygulama – ortaya çıkardılar.

Araştırmanın ilk yazarı Trinity College Dublin’den Dr. Lara Cassidy, bu bulgunun çoğu toplumun patrilokal olduğu varsayımını sorguladığını söylüyor.

“Belki de matrilokalitenin çok daha yaygın olduğu dönemler vardı ve bu, kadınların geçmişteki rolü ve toplum üzerindeki etkileri hakkında nasıl düşündüğümüz üzerinde çok önemli sonuçlar doğuruyor”

(İlgili: 2.600 Yıllık ‘Olağanüstü’ Bir Kelt Mezar Odası Keşfedildi)

“Geçmişteki kadınlara yalnızca ev içindeki rolleriyle, çok az yetkiye sahip bireyler olarak bakma alışkanlığımız hâlâ var ve bu tür çalışmalar bunun kesinlikle böyle olmadığını vurguluyor. Günümüzde ve geçmişte pek çok toplumda, kadınlar büyük bir etkiye ve güce sahipti ve bunu hatırlamak önemli”

Kelt kadınlarının toplumsal rolü yeniden değerlendiriliyor

Arkeologlar, bulgularını Nature dergisinde yazdıkları makalede açıkladı. Araştırmacılar, Dorset’teki bir grup mezarlıkta gömülü 50’den fazla bireyin genomlarını inceledi. Bu bireylerin çoğu, yaklaşık MÖ 100’den MS 100’e kadar Britanya’nın güney kıyılarında yaşayan Kelt grubu olan Durotriges kabilesine ait.

Bu alanlar, yalnızca Demir Çağı mezarlarının nadir olması nedeniyle değil, aynı zamanda kadınların mezarlarında genellikle erkeklerden daha değerli eşyaların bulunması nedeniyle uzmanların ilgisini çekti.

“Bu durum, erkekler ve kadınlar arasında büyük bir statü farkı olmadığını veya hatta kadınların daha yüksek statüye sahip mezarları olduğunu düşündürüyor” diyor Cassidy. “Bu durumun kadınların toplumdaki rolüne nasıl yansıdığını söylemek zor. Bu yüzden genetik veriler bu tür analizlere başka bir önemli boyut ekliyor.”

Cassidy ve ekibi, DNA ve hücrelerin enerji merkezi olan mitokondride bulunan mitokondriyal DNA’yı analiz ederek bireylerin çoğunun birbiriyle akraba olduğunu ortaya çıkardı.

En önemlisi, birçok bireyin aynı mitokondriyal DNA’ya sahip olduğu bulundu – bu genetik materyal yalnızca annelerden çocuklarına geçiyor. Cassidy, “Hepsi aynı kadının soyundan geliyordu” diyor.

Ekip, bu genetik kanıtların ve modelleme çalışmalarının, topluluğun matrilokal olduğuna işaret ettiğini belirtiyor: Yani kadınlar olduğu yerde kalırken, erkekler eşlerinin gruplarına katılmak için taşınıyordu.

Sonuç, erkeklerin Y kromozomlarında önemli ölçüde çeşitlilik olmasıyla desteklendi. Erkeklerin genetik olarak diğer bireylerle daha az ilişkili olduğu ve yaygın olarak paylaşılan mitokondriyal DNA’dan farklı DNA’lara sahip olma olasılıklarının daha yüksek olduğu görüldü.

Araştırmacılar, Britanya genelindeki diğer Demir Çağı mezarlarından DNA’ları inceledi ve yine matrilokal toplulukların izlerini buldular. Cassidy, “Bu durumun o dönemde ada genelinde oldukça yaygın olduğu görünüyor” diyor.

Matrilokalite ve kadınların güçlenmesi

Araştırma, Demir Çağı toplumlarının ana soy etrafında organize edilip edilmediğini ya da bir anaerkillik düzeni olup olmadığını ortaya koymasa da, topluluklar hakkında yeni bilgiler sunuyor.

“Matrilokalite, kadınların sosyal ve politik güçlenmesinin güçlü bir göstergesi” diyen Cassidy, kadınların yerleşik kaldıkları durumda mülk miras alma, toprak kontrol etme, yerel ekonomide söz sahibi olma ve etkide bulunma olasılıklarının daha yüksek olduğunu belirtiyor.

Max Planck Evrimsel Antropoloji Enstitüsü’nden Dr. Guido Alberto Gnecchi Ruscone, makaleye eşlik eden bir yazıda, bulguların Boudicca gibi Kelt kadınlarını güç sahibi figürler olarak tasvir eden Roma yazılarına yankı yaptığını söylüyor.

“Roma yazarları genellikle bu toplumları egzotikleştirse de, Cassidy ve meslektaşlarının ortaya koyduğu genetik kanıtlar, Kelt Britanya’sındaki kadınların özel rolüne dair iddialarını doğruluyor.”

The Guardian. 15 Ocak 2025.

Makale: Cassidy, L.M., Russell, M., Smith, M. et al. (2025). Continental influx and pervasive matrilocality in Iron Age Britain. Nature.