Kaya Resimleri, Hanedan Öncesi Mısır’a Işık Tutuyor

Kaya resimleri arasında, 25 adam tarafından çekilen bir tekneyi tasvir eden 5.000 yıldan daha eski bir tasvir özellikle dikkat çekiyor.

Güney Mısır’daki çöl, Neolitik Çağ’dan Arap Çağı’na uzanan yüzlerce petroglif ve yazıt ile dolu. Bunların en eskisi, MÖ 5. binyıla tarihlenmekle birlikte pek azının üzerinde çalışma yürütüldü.

Şimdi ise Bonn Üniversitesi ile Aswan Üniversitesinden Mısırbilimciler, bu kaya resimlerini sistematik olarak kaydetmek ve bir veri tabanında belgelemek istiyorlar. Üzerinde çalışılacak kaya resimleri arasında, 25 adam tarafından çekilen bir tekneyi tasvir eden 5.000 yıldan daha eski bir kaya resmi özellikle dikkatleri çekiyor.

(İlgili: Mısır Tapınaklarını Yok Oluştan Kurtaran Kadınla Tanışın)

Bonn Üniversitesinden Mısırbilimci Prof. Dr. Ludwig Morenz, “Aswan’ın kuzeydoğusundaki bu hazine, yayımlanmak bir kenara, henüz büyük oranda belgelenmedi bile.” diyor. Bu tür petrogliflere, Arapça’da “wadi” diye adlandırılan kurumuş nehir vadilerinin soyutlanmış bölgelerinde çok sayıda rastalanabiliyor.

Aynı zamanda bazen ilk bakışta göze çarpmayan bu petroglifler, özellikle de çöldeki mevcut taş ocağı aktiviteleri nedeniyle ciddi bir tehlike altında.

Morenz, “Özellikle de son yıllarda bu kültürel varlıkta ciddi hasarlar oluştu.” diyor. “Bu tür kayıpların önlenmesi, bölgenin büyüklüğü göz önüne alındığında oldukça zor gibi görünüyor fakat her şeyden de önemlisi bu eserler için en azından iyi bir dökümantasyon sağlanması gerekiyor.”

Bilim İçin Harika Bir Hazine

Mısır Eski Eserler Bakanlığı Aswan Müfettişliği, Bonn Üniversitesi Mısırbilim Departmanı ile birlikte kayaların üzerindeki izole yazıtları belgeledi. Aswan Müffettişliği’nde özellikle kaya resimlerinin araştırılmasından sorumlu olan Mohamed Abdel Hay Abu Baker, “Bonn Üniversitesi ile Mısır Eski Eserler Bakanlığı ve özellikle de Bakanlığın Aswan Müfettişliği arasındaki iş birliği sayesinde önümüzdeki yıllarda sistematik olarak gelişecek olan bu kaya resimleri, bilim için harika bir hazine olma özelliğini taşıyor.” diyor.

Aswan Üniversitesindeki doktora çalışmaları devam eden Abu Baker şimdi kaya resimlerine ait görüntü arşivini kullanarak karşılaştırmalı veri tabanı oluşturmak için Bonn Üniversitesi ile birlikte çalışacak. Bu amaç doğrultusunda Bonn Üniversitesi, Mısır Eski Eserler Bakanlığı Müfettişi Abu Baker’i federal hükümetler ile eyalet hükümetlerinin fonlarından finanse edilen bir yıllık burs ile destekliyor. Prof. Morenz ise bu tezin ikinci danışmanlığını yapıyor.

Firavunlardan Önceki Döneme Tanık Olmak

Şimdi proje, Güney Mısır’daki yüzlerce kaya resmini sistematik olarak kaydedecek. Morenz, “Yeni keşfedilen ilk kaynaklar, MÖ 4. binyılın Hanedan Öncesi Dönemi’ne ve sosyokültürel çevrenin önemine ışık tutuyor.” diyor.

Abu Baker’in sahadaki keşifleri sırasında kadraja aldığı resimler arasından özellikle bir resim, Bonn Üniversitesi Mısırbilimcilerinin dikkatini çekti. MÖ 4. binyılın Aswan Bölgesi’ndeki yüksek kültürel hareketlilik dönemine ait bu benzersiz resim, din ve kült uygulamalarına ışık tutuyor. Bir teknenin 25 adam tarafından ip yardımıyla nasıl çekildiğini tasvir eden resim, bir kayanın çıkıntıları ve köşeleri üzerine yapılmış.

Morenz’e göre bu resimde açıkça ve etkileyici bir şekilde tanrıların imgesine ait bir tören alayı gösteriliyor. Morenz, “Bu, resmin detaylarından anlaşılıyor: bir mabedi ve direği olan bir tekne, öküz boynuzları… Bunlar tipik birer kutsal imge.” diyor. “Bu kaya resmi, hala araştırmalar bakımından büyük oranda bilinmezliğini koruyan izole bir alan olan Agebab Vadisi’nin kutsal dizaynına dair ipuçları taşıyor.”

Bahsedilen dönemden sonraki Firavun kültürünün tamamı, dinin resimsel sergilenmesinin bu başlangıçlarına dayanıyor. Morenz, “Burada, MÖ 4. binyılın ikinci yarısında Mısır-öncesi toplumunda dinin ve özellikle de tanrılar kültünün yüksek önemi, kültür yaratan bir faktör olarak karşımıza çıkıyor.” diyor.

University of Bonn. 15 Mart 2023.