Katalonya’daki 6.000 Yıllık Kabuklar Enstrüman Olarak Kullanılmış

Neolitik Katalonya’nın 6.000 yıllık deniz kabuğu trompetleri, hem uzun mesafeli iletişim için, hem de müzik için kullanılmış olabilir.

Arkeologlar, Neolitik dönem Katalonya’sından gelen deniz kabuğu trompetlerini çaldı ve bu aletlerin uzun mesafeli iletişim için son derece etkili olduğunu, ayrıca müzik enstrümanı olarak da kullanılmış olabileceklerini ortaya koydu.

Dünyanın çeşitli bölgelerinde deniz kabukları ses üretmek için kullanılmıştı. Katalonya’da da buna bir örnek ortaya çıkarıldı. Burada MÖ 5. binyıl sonu ile 4. binyıl başına tarihlenen çok sayıda deniz kabuğu trompet bulundu.

Ancak diğer bölgelerdeki deniz kabuğu trompetleriyle karşılaştırıldığında, Katalonya örnekleri akademik açıdan görece az ilgi görmüştü.

(İlgili: Eski Pueblo Halkı, Deniz Kabuklarını Duyuru Amaçlı Kullanıyordu)

Barselona Üniversitesi’nden çalışmanın ortak yazarı Margarita Díaz-Andreu, “Charonia lampas türüne ait birkaç deniz kabuğunun, Katalonya’da nispeten dar bir alanda (özellikle Llobregat Nehri’nin aşağı kesiminde ve Barselona’nın doğusundaki Penedès bölgesinin kıyı ardı çöküntüsünde) keşfedildiği biliniyordu. Bu kabukların uç kısımları (apeksleri) çıkarılmıştı, bu da bazı araştırmacıların bunların müzik aleti olarak kullanılmış olabileceğini öne sürmesine yol açtı” diyor.

Kabukların incelenmesi, bunların hayvan öldükten sonra toplandığını gösteriyor; yani içindeki yumuşakçayı yemek için toplanmamışlardı. Bu da, özellikle ses üretme özellikleri için seçildikleri yorumunu güçlendiriyor.

Bu hipotezi test etmek için, Profesör Díaz-Andreu ve Barselona Üniversitesi’nden araştırmacı Miquel López-García deniz kabuğu trompetlerini analiz etti ve ilk kez, akustik özelliklerini değerlendirmek amacıyla onları dikkatlice çaldı. Sonuçları Antiquity dergisinde yayımlandı.

López-García, arkeolog olmasının yanı sıra profesyonel bir trompetçi olduğundan, kabukların yalnızca uzun mesafeli iletişim kapasitesini değil, aynı zamanda müzik enstrümanı olarak kullanılma potansiyellerini de test edebildi.

“Deniz kabuğu trompetleri yüksek yoğunluklu sesler üretebiliyor ve uzun mesafeli iletişim için son derece etkili olmuş olmalı” diyor López-García. “Bununla birlikte, perdeyi değiştirme yoluyla ezgiler üretme kapasitesine de sahipler. Dolayısıyla bu kabukların, ifade amacı taşıyan müzik enstrümanları olarak da kullanılmış olma ihtimali göz ardı edilemez.”

Önemli bir nokta, Katalonya’nın bu yoğun nüfuslu bölgesinin ağırlıklı olarak Neolitik tarımsal faaliyetlerle şekillenmiş olması. Deniz kabuğu trompetleri, onlarca kilometreye yayılan yerleşimlerde bulunuyor. Bu da, topluluklar içinde ve topluluklar arasında iletişim ve koordinasyonda önemli bir rol oynadıklarını düşündürüyor. Bu trompetler, çevredeki tarım arazilerindeki faaliyetleri ve değerli varisit cevherinin çıkarıldığı Gavà madenlerindeki çalışmaları desteklemiş olabilir. Bu cevher, boncuk ve kolye ucu gibi prestij değeri yüksek ve geniş çapta ticareti yapılan eşyaların üretiminde kullanılıyordu.

Dolayısıyla bulgular, deniz kabuğu trompetlerinin basit ses üretme araçlarından çok daha fazlası olduğunu gösteriyor. Bu aletler, Neolitik toplulukların mekansal, ekonomik ve sosyal dinamiklerini şekillendirmede etkin rol oynamış, insanları ses temelli iletişim ve belki de müzik aracılığıyla birbirine yaklaştırmış olabilir.

Profesör Díaz-Andreu, “Çalışmamız, Neolitik insanların bu iri deniz kabuklarını yalnızca müzik aleti olarak değil, aynı zamanda güçlü iletişim araçları olarak kullandıklarını ortaya koyuyor. Bu da ses, mekan ve sosyal bağlanmayı erken tarihöncesi topluluklarda nasıl anlamamız gerektiğini yeniden düşünmemizi sağlıyor.”

Antiquity. 2 Aralık 2025.

Makale: López-Garcia, M., & Díaz-Andreu, M. (2025). Signalling and music-making: interpreting the Neolithic shell trumpets of Catalonia (Spain). Antiquity, 99(408), 1480–1497.