Karşılaştırmalı Marmaray Kazısı ve Roma Metro Kazısı

İtalya’nın başkenti Roma’da sürdürülen metro kazılarında tarihi kalıntılara rastlandı. Kalıntıların 1800 yıl önceki askeri bir kışlaya ait olduğu belirlendi. İtalyanlar bu kalıntıları müthiş olarak nitelendirdi ve buraya arkeolojik metro istasyonu yapmaya karar verdi. Bizim de aklımıza Marmaray kazıları geldi ve karşılaştıralım istedik.

Roma’da metro kazısında bulunan kışla

1- İtalya’nın başkenti Roma’da metronun üçüncü hattı için yapılan kazılarda antik Roma dönemine ait 1800 yıllık büyük bir askeri kışla kalıntıları bulundu. 2004’te meşhur Marmaray inşaatı sırasında Yenikapı’da bulunan 37 adet Bizans gemi batığı dünyada bilinen en geniş Bizans gemi topluluğu oldu. Kazılarda ayrıca Neolitik döneme ait ayak izlerinin yanısıra Neolitik dönemden Osmanlı dönemine kadar birçok dönemi kapsayan katmanlar açığa çıkarıldı.

Marmaray’da içindeki eşyalarla birlikte bulunmuş bir Bizans gemi batığı.

2- Metro çalışmaları sırasında bulunan 1800 yıllık askeri kışlanın “muhteşem” bulunması üzerine İtalyan hükümeti buraya Roma’nın ilk “arkeolojik metro istasyonunu” kurmaya hazırlanıyor. Türkiye’de Marmaray’ın yapımını yavaşlatması gerekçe gösterilerek kurtarma kazıları alelacele tamamlanmıştı. Kurtarılabilen eserler restorasyon ve konservasyon işlemlerinden sonra müzede sergilenecek.

Yenikapı kazılarında bulunmuş 8500 yıllık ayak izleri.

3- Roma’da bulunan 1800 yıllık askeri kışlanın, inşaatı geciktirmesi beklenmiyor fakat istasyonun planında değişiklik yapılması gerekiyor. 2004 yılında İstanbul’daki Marmaray kazılarında dünyanın en geniş Bizans gemi koleksiyonu sapasağlam bulunmuştu ve Neolitik döneme ait ayak izleri ortaya çıkmıştı. Marmaray’ın inşaatı yavaşlamasın diye tüm işlemler apar topar halledilmişti.

Roma’da metro kazısında bulunan kışlanın siyah beyaz taban mozaiği

4- İtalyan Kültür Bakanlığı yetkilisi, kalıntıları sadece iyi korunmuş durumda olmaları bakımından değil, zaten dört kışla bulunan bir alanda bulunmalarından dolayı da ‘istisnai’ olarak niteledi. Dönemin başbakanı Erdoğan ise Marmaray’da bulunan arkeolojik buluntuları “Birkaç çanak çömlek” olarak nitelendirmişti.

Marmaray’da bulunmuş bir Bizans gemi batığı.

5- İmparator Hadrianus’un hüküm sürdüğü MS 2. yüzyıla ait kışla kalıntıları sokak seviyesinin 9 metre altında bulunuyor ve kalıntılar 900 metrekarelik bir alana yayılıyor. Bir yandan arkeologlar çalışırken bir yandan da metro istasyonunun inşaatı sürüyor. Marmaray’da Bizans’taki adıyla Konstantinopol’ün Theodosius Limanı’nda bulunan gemi batıklarının tarihleri 5. ve 11. yüzyıllar arasında değişiyor. Neolitik dönem kalıntıları ise İstanbul’un tarihini 8500 yıl öncesine kadar çekmişti.

Roma’da 1800 yıllık kışla.

6- Hadrianus’un özel Praetor muhafız kıtasını barındırdığı sanılan Roma’daki kışlanın, siyah beyaz mozaiklerle süslü 39 odalı, 100 metre uzunluğunda bir koridoru bulundu. Marmaray istasyonu kazısı, Bizans Dönemi’ne ait liman duvarı, 34 gemi ve insan yerleşimini gösteren Neolitik Dönem’den Osmanlı’ya kadar birçok katmanı açığa çıkardı. Gün yüzüne çıkan binlerce buluntu arasında, ahşap taraklar, amfora ile yüklü kargo ve liman yapımında taş çekebilmesi için Afrika’dan getirilmiş develerin iskeletleri var. Günümüze kadar çok iyi derecede korunmuş olan farklı stillerde Bizans ticaret gemileri, balıkçı tekneleri ve daha önce örneğine hiç rastlanmamış galea olarak bilinen dört sıralı savaş gemileri bulunuyor.

Marmaray kazılarında bulunmuş bir mezar.

7- İtalya’da kalıntıları içerecek olan Amba Aradam metro istasyonunun 2020 yılında açılması bekleniyor. 2004 yılında başlanan Marmaray kazılarında ortaya çıkarılan eserlerin ne zaman sergilenmeye başlayacağı henüz bilinmiyor.