Karaman’da 8.500 Yıllık Obsidyen Ayna Bulundu

Karaman’da yer alan 10.000 yıllık Canhasan höyüklerinde, bir ayna da dahil olmak üzere çeşitli süslemelere sahip obsidyen aletler bulundu.

Karaman’ın merkez ilçesine bağlı Alaçatı köyündeki Canhasan höyüklerinde yürütülen yeni dönem kazıları, Orta Anadolu’da Neolitik dönemin sembolik ve teknolojik dünyasına dair önemli bilgiler veriyor. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın Geleceğe Miras Projesi kapsamında tamamlanan sezon çalışmaları sırasında 8.500 yıllık bir obsidyen ayna ile birlikte, üzerlerinde çeşitli çizgiler ve şekiller bulunan obsidyen aletler ortaya çıkarıldı.

Kazı Başkanı Ankara Üniversitesi DTCF öğretim üyesi Doç. Dr. Adnan Baysal, Canhasan’da bulunan obsidyen aynanın Çatalhöyük’teki örneklerle çağdaş olabileceğini vurguluyor. Bu aynaların benzerlerinin şimdiye dek Türkiye sınırları içindeki kazılarda bulunmuş olması, bu geleneğin Anadolu kökenli bir teknoloji ve zanaat olarak değerlendirilmesi gerektiğine işaret ediyor. Baysal’a göre obsidyen aynaların üretimi, döneminin imkanları düşünüldüğünde son derece zahmetli ve yüksek beceri gerektiren bir işçilik düzeyine dayanıyor.

(İlgili: Obsidyenler, Neolitik Dönemdeki Geniş Ağı Gösteriyor)

Aynanın ortaya çıktığı bağlam, buluntunun önemini daha da büyütüyor. Aynı kazı sezonunda, Canhasan’da günümüzden 10.000 yıl öncesine tarihlenen Neolitik dönemin ilk sokak örneklerinden biri de tespit edildi. Bu durum, Canhasan’ın yalnızca tekil buluntularla değil, erken yerleşim düzeni ve “şehircilik” fikrinin ilk adımları ile de Orta Anadolu arkeolojisinde kritik bir yere sahip olduğunu gösteriyor.

Canhasan’daki obsidyen buluntuların bir diğer dikkat çekici yönü ise, çizi bezemeli ok uçları ve aletler. Yeni sezon bulguları, bu tür bezemelerin Canhasan’da uzun soluklu bir gelenek olabileceğini düşündürüyor. Baysal, bu çizgisel bezemelerin Orta Anadolu Neolitiğinin sembolik repertuvarı içinde özel bir yere sahip olduğunu; bazı uçların ise şimdilik Canhasan’a özgü göründüğünü belirtiyor.

Tüm bu gelişmeler, uzun süredir sorulan büyük soruyu yeniden gündeme taşıyor: Canhasan, Çatalhöyük’e uzanan sanatsal ve sembolik dünyanın erken basamaklarından biri miydi? Aşıklı Höyük, Boncuklu Höyük ve Pınarbaşı gibi daha erken merkezlerde başlayan kültürel hattın Canhasan ile güçlenip Çatalhöyük’te zirveye ulaşmış olabileceği fikri, bu yeni obsidyen ayna ve bezemeli araçlarla birlikte daha somut bir çerçeve kazanıyor.

Canhasan’da bulunan 8.500 yıllık obsidyen ayna, sadece erken bir süs/kişisel obje değildi. Bu obje, aynı zamanda Anadolu’nun erken dönemde geliştirdiği yüksek teknoloji, zanaat uzmanlığı ve sembolik ifade gücünün de parlak bir yansıması olarak görülüyor.