Karabük’te Roma Askerlerinin Oyun Pulları Keşfedildi

Karabük’te yer alan Hadrianopolis antik kentinde, Roma askerlerinin strateji oyunlarında kullanmış olabileceği pullar bulundu.

Karabük’ün Eskipazar ilçesi yakınlarında bulunan ve bir zamanlar bir Roma kalesine ev sahipliği yapan Hadrianopolis antik kentinde kazı yapan arkeologlar, MS 5. yüzyıla tarihlenen iki kemik pul taşı gün yüzüne çıkardı. Araştırmacılar, bu parçaların Roma askerleri tarafından oynanan bir strateji oyununa ait olabileceğini düşünüyor.

Hadrianopolis kazılarını yöneten Karabük Üniversitesi’nden arkeolog Ersin Çelikbaş, “Bu kemik nesneler mercimek şeklinde ve disk biçiminde. Bir taşın üzerinde dört kollu, diğerinin üzerinde ise sekiz kollu bir sembol var. Bu kolların ucunda kazıma tekniğiyle yapılmış noktalama işaretleri var” diyor.

(İlgili: Karabük’te Süleyman Peygamberi Tasvir Eden Kolye Ucu Bulundu)

Karabük Üniversitesi’nden yapılan açıklamaya göre, yaklaşık 1 Lira büyüklüğündeki bu pulların üzerindeki işaretler, muhtemelen oyun sırasında her taşın stratejik amacını veya değerini belirtmek için kullanılıyordu. 1.600 yıl önce, Roma İmparatorluğu’nun doğu sınırında bulunan bu garnizondaki askerler, bu ince kemik pulları bir tahta üzerinde kaydırarak rakiplerini alt etmeye çalışıyordu.

Roma Askerlerinin Favori Oyunları

Çelikbaş, bu taşların Ludus Latrunculorum gibi popüler bir Roma oyununa ait olabileceğini öne sürüyor. “Ludus Latrunculi”, yani “Paralı Askerler Oyunu”, Roma İmparatorluğu’nda oldukça yaygın bir strateji oyunuydu. Bu oyun Roma kültüründe çok yaygındı ve kökeni antik Yunan oyunu Petteia’ya dayanıyor.

Ludus Latrunculi “basit kurallarına rağmen derin stratejik katmanlarıyla bilinen” bir oyundu. Oyunun kesin kuralları günümüze ulaşmasa da, İsviçre’deki Freiburg Üniversitesi’nden arkeolog Ulrich Schädler, 1994 yılında yayımladığı bir makalede oyuncuların rakiplerinin tek bir taşını kendi iki taşıyla çevreleyerek ele geçirmeye çalıştığını öne sürmüştü. Oyunun amacı, rakibin tüm taşlarını ele geçirene kadar stratejik hamleler yapmaktı.

Hadrianopolis’te bulunan iki kemik taş, aynı zamanda “Duodecim Scripta” adlı bir başka strateji oyununa da ait olabilir. Bu oyun, üç sıra halinde dizilmiş on iki kareli bir tahtada oynanan bir tavla türüydü.

Çelikbaş, bu oyunların askeri stratejiye dayalı olduğunu ve damaya veya Amiral Battı gibi modern oyunlara benzediğini belirtiyor. Ayrıca, Roma askerleri arasında oldukça popüler olduklarını vurguluyor.

Antik Yunan filozofu Aristoteles, Ludus Latrunculi’nin Yunan öncülü olan Petteia oyununa atıfta bulunarak, “Devletsiz bir vatandaş, Petteia oyunundaki izole edilmiş bir taşa benzetilebilir” demişti.

Hadrianopolis’te Bir Roma Kalesinin Varlığını Destekleyen Kanıtlar

“Hadrianopolis’te strateji oyunlarına ait parçaların keşfedilmesi, burada bir askeri birliğin varlığını daha da sağlamlaştırıyor” diyen Çelikbaş, kemik taşların, antik Roma döneminde strateji oyunlarında kullanıldığının bilindiğini belirtiyor. Bu bulgular, MS 2. yüzyıla tarihlenen Roma kalesinin MS 5. yüzyıla kadar varlığını sürdürmüş olabileceğini ve bölgeyi yüzyıllar boyunca önemli bir savunma noktası haline getirdiğini gösteriyor.

Roma İmparatoru Hadrianus’un MS 117-138 yılları arasında hüküm sürdüğü dönemde genişlettiği bu Anadolu yerleşimi, şimdiye kadar hamamlar, kiliseler, mezarlar, kaleler, çeşmeler, villalar, kemerler ve anıtlar gibi birçok eski yapıyı ortaya çıkardı.

Bu yılın başlarında, Çelikbaş ve ekibi oyun taşlarıyla aynı döneme ait bir madalyon da keşfetti. Üzerinde Süleyman’ın tasviri bulunan bu madalyonda, “Rabbimiz kötülüğü mağlup etti” yazısı antik Yunanca olarak kazınmıştı.

Bu keşifler, Hadrianopolis’in hem kültürel açıdan önemli bir merkez hem de stratejik bir askeri karakol olarak rolünü anlamamıza yardımcı oluyor. Kazılar devam ederken, Çelikbaş 2025’in “daha da heyecan verici keşifler” getireceğini düşündüğünü belirtiyor.