Kaleiçi Saat Kulesi’nin Orijinal Saati Çalınıp Plastik Saat Takılmış

Antalya’nın tarihi Kaleiçi Saat Kulesi’ndeki orijinal saatin çalınıp yerine plastik saat takıldığı ortaya çıktı.

Antalya’da tarihi Kaleiçi Saat Kulesi’nin devam eden restorasyonu sırasında kulenin tepesine 19. yüzyıl başlarında takıldığı belirtilen orijinal saatin çalındığı, yerine plastik saat takıldığı anlaşıldı.

Plastik saati tarihi taşlara tutturmak için kullanılan demir çerçevelerin de yıllar içerisinde ağırlıklarıyla tarihi taşları çatlattığı belirlendi. Kuledeki demir çerçeveler ve plastik saat sökülerek kaldırıldı.

Kulenin Helenistik döneme ait burçlar üzerinde yer aldığı, ve Bizans döneminde yapıldığı belirtiliyor. 1900’lü yılların başında 2. Abdülhamid döneminde inşa edilen saat kulesindeki orijinal saatlerin 1988 yılında çalınmış olabileceği tahmin ediliyor.

(İlgili: 2021 Türkiye’sinden 7 Talihsiz Arkeoloji Olayı)

Restorasyon çalışması yürütülüyor

Kuledeki restorasyon ve kazı çalışmaları, Vakıflar Bölge Müdürlüğü ve Antalya Müzesi denetiminde Antalya Bilim Üniversitesi’nden Doç. Dr. Esin Kuleli’nin hazırladığı proje kapsamında Antalya Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulu’nun onayıyla yürütülüyor.

Harabeyi andıran kule içinde, önceki yıllarda zeminden 8 metre yüksekliğe kadar betonla doldurulan alandaki kazı çalışmalarında yaklaşık 1 metre derinde, biri saat düzeneğinin çalışması diğeri kulenin en üst kısmındaki çanın her saat başı çalmasını sağlayan 40’ar kiloluk iki kurşun parça bulunmuştu. Ayrıca kuledeki kampana ve diğer parçalar da konservasyon için Antalya Müze Müdürlüğü’ne teslim edildi.

Restorasyonda 22 metre yüksekliği bulunan kulenin dört bir tarafındaki saatlerin ise orijinal olmadığı ortaya çıktı. Orijinal saatlerin 1988 yılında çalınmış olabileceği değerlendirilirken, o dönem yerine takılan saatlerin de plastik olduğu belirlendi. Ayrıca plastik saati tarihi taşlara tutturmak için kullanılan demir çerçevelerin de yıllar içerisinde ağırlıklarıyla tarihi taşları çatlattığı tespit edildi. Kuledeki hem demir çerçeveler hem de orijinal olmayan plastik saatler sökülerek kaldırıldı.

Antalya Valiliği Kültür Varlıkları Birim Müdürü Cemil Karabayram, kulenin adını aldığı saatin sökümü sırasında orijinal olmadığının tespit edildiğini söylüyor.

Kuleden çıkarılan plastik parçalar ve taşlara zarar veren demir çerçevelerin tutanakla kaldırıldığını belirten Karabayram, “Taş üzerine direkt giydirilen metal nedeniyle taşlar 40-50 yıl dezenformasyona tabi kalmış ve çatlaklar oluşmuş. Nasıl çalınmış olabileceğine ilişkin kurumsal bir araştırma gerekiyor. Koruma Bölge kurulları ve Saat Kulesi 2019 yılına kadar mülkiyeti belediyede olduğu için belediye arşivlerinin incelenmesi gerekiyor.” diyor.

En son Recep Gürgen onarım yapmıştı

Saat Kulesi’nde en son onarımı 1985’te yapan ve alanında Türkiye’de ender isimlerden biri olarak değerlendirilen Recep Gürgen (75) ile temasa geçilerek 1900’lü yıllardaki orijinal saate uygun, hem de her saat başı ses çıkaracak şekilde yeniden yapımına yönelik çalışma başlatıldı.

Antalya Saat Kulesi’nde en son 1985 yılında bir onarıma geldiğini anlatan Recep Gürgen, “Geldiğim zaman orada eski makinesi vardı, aktif değildi. Daha önceden elektroniğe çevrilmişti. Üstündeki makineler Fransız malıydı. Restorasyon ve bakımını yaptım, kadranı yenilemedim. Şu anda görüldüğü gibi binanın cephesinde bir çerçeve yoktu. En son yapılan saatler maalesef getirilip oturtulmuş, yani bu çok kötü bir şey ve tamamen kalkması lazım. O makinelerin önünde cam da olmaması gerekir. Orijinal makineler nereye gitti bilmiyorum. Hatta o dönem, ‘Bunu tamir edeyim, en azından muhafaza edin’ demiştim ısrarla. Ve bir daha da uzun seneler benimle irtibata geçen olmamıştı.” dedi.

Kendisinin tamiratı sonrasında kulenin birkaç kez daha işlem görmüş olabileceğini belirten Gürgen şöyle devam etti: “Nasıl oluyor da böyle bir şey yapılıp oraya konuluyor. İstenmesi halinde oraya mekanik bir makine yapılır ve çalar hale getirilir fakat bir insanın kontrolünde olması lazım. Bir adım ilerisi yine mekanik sistem haline getirilir ve insan olmadan da kendi kendine çalar hale getirilebilir. İzmit’teki saati de kendi kendine çalar hale getirmiştim. En son Galataport saat kulesini yaptım. Onun da makinesi kaybolmuş ve mekanik makine yaptım. Maalesef birçok saat kulesi bu şekilde, bu acı bir durum. Orijinal haline uygun yeniden yapılması, bulunduğu bölgeye hoş bir seda verir. Antalya Valisi Ersin Yazıcı’ya bu konuya sahip çıktığı için teşekkür ederim.”