İznik Gölü’ndeki 1500 Yıllık Bazilikadan İnsan Kemikleri Çıktı

Bursa’nın İznik İlçesi’nde, göl kıyısının 20 metre açığında 1.5- 2 metre derinlikte bulunan ve 1500 yıl önce Aziz Neophytos’un adına inşa edildiği belirlenen bazilikada sualtı arkeoloji ekiplerinin yaptığı araştırmada, kiremit ve insan kemikleri bulundu.

Sualtında tespit çalışmalarına başlayan 10 kişilik ekip, buluntuları birer birer gün yüzüne çıkarmaya başladı. Bazilikada bulunanlar arasında insan kemikleri ve kiremitler yer alıyor.

Tarihi MÖ. 4. yüzyıla uzanan, Bithynia, Roma, Selçuklu ve Osmanlı uygarlıklarına ev sahipliği yapan İznik’te, Bursa Büyükşehir Belediyesi tarafından havadan yapılan fotoğraf çekimleri sırasında, gölün 20 metre açığında, 2 metre derinlikte bazilika formunda bir kilise kalıntısı ortaya çıkmıştı.

Bursa Büyükşehir Belediyesinin İznik’teki “Tarihi Kültürel Mirası Tespit ve Havadan Fotoğraflama Çalışmaları”nda çekilen görüntülerde tesadüfen fark edilen ve 740 yılındaki depremde çökmenin etkisiyle göl sularına gömülen bazilika, 2014 yılının en önemli keşifleri arasında gösterilmişti.

Batık bazilika ve çevresinde, Prof. Dr. Mustafa Şahin koordinatörlüğünde ilk sualtı tespit çalışmalarına başlandı. Uludağ Üniversitesi Arkeoloji Bölümü’nden sualtı arkeologları, gölün altındaki bazilikanın, Aziz Neophytos Kilisesi mi yoksa İznik Konsili’nin toplandığı Konstantin Sarayı’nın bir parçası mı olduğunu belirlemek için araştırma yaptı.

Büyükşehir Belediye Başkanı Recep Altepe, Bursa’dan da önce başkent olan İznik’in Hıristiyan dünyası açısından da büyük önem taşıdığını, ilk konsülün toplandığı, İncil’in dörde indirildiği İznik’e büyük önem verdiklerini söyledi ve “Göl içinde yapılacak çevre düzenlemeleri ile burayı sualtı müzesi olarak Bursa’ya kazandırmayı hedefliyoruz.” dedi.

Aziz Neophytos Bazilikası

Roma İmparatorluğu’nda 313 yılında Milano Fermanı ile Hıristiyanlık serbest bırakıldı. Fakat fermandan önce, yani Hıristiyanlığın yasak olduğu yıllarda henüz 16 yaşında Aziz olan Neophytos, Romalı bir asker tarafından İznik Gölü kıyısında öldürüldü. Antik kaynaklara göre, Milano Fermanı’nın çıkmasından sonra Aziz Neophytos’un sevenleri, onun adına İznik Gölü’nün yakınında bir bu bazilikayı inşa etti.

Antik kaynaklarda, Aziz Neophytos’un anısına kentin hemen dışında kalan gölün kıyısında bir kilise inşa edildiği söyleniyor. Ayrıca 8. Yüzyılda Aziz Neophytos’un naaşının, yine İznik’te bulunan Koimesis Kilisesi’ne taşındığı biliniyordu. Fakat inşa edilen bu kilisenin nerede olduğu ve Aziz Neophytos’un naaşının neden taşındığını kimse bilmiyordu. Bazilika, 740 yılındaki depremle gölün derinliklerine gömülerek unutulmuştu. İznik’te, Tarihi Kültürel Mirası Tespit ve Havadan Fotoğraflama Çalışmaları sırasında tesadüfen bulunan bazilika, tüm bu soruları yanıtlamış gibi gözüküyor.

Hava fotoğraflarıyla tespit edilen bazilikanın, antik kaynaklarda geçen fakat yeri bilinmeyen Aziz Neophytos adına inşa edilen bazilika olması oldukça muhtemel. Bazilikanın içinde bulunan bir mezarın kapağının açık olması da naaşın daha önceden taşındığı bilgisini doğrular nitelikte. Kilisenin Aziz Neophytos’un kaynaklarca belirtilen şehit edildiği 21 Ocak tarihine denk gelen günlerde keşfi ise ilginç bir anektod olarak belirtilebilir.