İzmir’deki Antik Kentte Çömlek İçine Saklanmış Sikkeler Keşfedildi

Sikkeler, İzmir’deki Notion Antik Kentinde bir evin altına gömülü halde bulundu ve muhtemelen paralı askerler tarafından saklanmıştı.

Arkeologlar, İzmir’e 50 km, Kolophon’a ise 15 km uzaklıktaki bir liman kenti olan Notion’da, altın sikkelerle dolu bir çömlek keşfettiler.

Türkiye’nin batı sahilinde, Klaros, Kolophon, Metropolis ve Ephesos’un da aralarında bulunduğu büyük arkeolojik sitlerin yakınında, iyi korunmuş ve neredeyse tümüyle keşfedilmeyi bekleyen bir antik kent olan Notion’da, 2022 yılın beri Prof. Dr. Christopher John Ratte başkanlığında arkeolojik kazı çalışmaları yapılıyor.

Yeni keşfedilen altın sikkeler, Notion’da bir evin altında bulunan bir odada ortaya çıkarıldı. Bu sikkeler, Pers İmparatorluğu tarafından basılan bir altın sikke olan Pers Dareikos’unun tasarım unsuru olan diz çökmüş bir okçu figürünü taşıyor. Michigan Üniversitesi’nden yapılan bir açıklamaya göre, sikkelerin Notion’un 97 kilometre kuzeydoğusunda bulunan Sardes Antik Kenti’nde basıldığı tahmin ediliyor.

Araştırmacılar, paralı askerlerin bu paraları ödeme olarak kullandığını düşünüyor, ancak neden gömdükleri belirsiz.

(İlgili: Kahramanmaraş’ta 14.500 Yıllık Sıradışı Bir Mezar Keşfedildi)

Michigan Üniversitesi’nde antik Akdeniz sanatı ve arkeoloji profesörü olan ve Notion Arkeolojik Araştırması’nın (sikkelerin keşfine yol açan proje) direktörü Christopher Ratté, “Kontrollü bir arkeolojik kazıda böyle değerli bir buluntunun keşfi çok nadir” diyor.

“Kimse, özellikle değerli metallerden yapılmış sikkeleri geri almayı düşünmeden gömmez. Bu yüzden, böyle bir koleksiyonun korunmasını ancak en ciddi talihsizlik açıklayabilir.”

Bazı stilistik ipuçları, sikkelerin MÖ 5. yüzyılda basıldığını gösteriyor – bu zaman aralığı, arkeologların paraların gömülmesine yol açan olayları ortaya çıkarmasına yardımcı oluyor.

Ratté, “Bu bulgu, tüm sikke dizisinin kronolojisini belirlemeye yardımcı olacak sağlam bir tarih sağlayacak. Yunan tarihçi Xenophon’a göre, tek bir Dareikos, bir askerin bir aylık maaşına eşdeğerdi.” diyor.

Notion, son yıllarda MÖ 5. yüzyıldan kalma çanak çömlek parçaları da dahil olmak üzere birçok eser bulgusuyla dikkat çekti. Bu çanak çömlek parçaları, Hellenistik döneme tarihlenen evin temellerine dahil edilen daha önceki duvarların içine saklanmıştı.

Hellenistik dönem, Büyük İskender’in MÖ 323’te ölümünden sonra başladı ve MÖ 31’de Roma tarafından son Hellenistik krallığın fethedilmesine kadar sürdü. MÖ 6. yüzyılda, Notion diğer Yunan şehirleriyle birlikte Pers İmparatorluğu’na dahil oldu. MÖ 5. yüzyılın başlarında, Pers yönetiminden bir süreliğine kurtuldu, ancak MÖ 4. yüzyılda tekrar imparatorluğa dahil edildi.

MÖ 430 ve 427 yılları arasında, bir grup Pers yanlısı ve Yunan ve “barbar” paralı askerler Notion’u işgal etti. Bu dönemde, Atinalı general Paches, Pers yanlısı paralı askerleri öldürdü ve Pers yanlılarının şehirden çıkarılmasını sağlayarak Atinalıların kontrolü ele almasını sağladı.

Ratté, bu olayların paraların gömülmesine ve sonunda kaybolmasına yol açmış olabileceğini söylüyor.

Notion Antik Kenti

Bir liman kenti olan Notion, bugünü Ahmetbeyli köyünün sınırları içinde yer alıyor. Alanda ilk kazı çalışması 1921 yılında yapıldı. Kentin batı ve kuzey kapıları hâlâ ayakta. Akropolden Samos adası ve Kuşadası manzarası görülüyor. Hellenistik dönemde inşa edilen kentin surları oldukça iyi durumda. Kentin doğu ucunda tiyatro, agora ve bouleuterion bulunuyor. Ayrıca batı ucundaki avlunun ortasında küçük bir Athena tapınağı yer alıyor.

“Güneydeki yer” anlamına gelen Notion’un ismi, muhtemelen kentin Kolophon’a göre konumundan kaynaklanıyor. İsmin kullanılışına ilk MÖ 6. yüzyıl sonları ya da 5. yüzyıl başlarında rastlanıyor: Miletoslu Hekataios, Notion’un İonia’nın bir kenti olduğunu söylerken hemen hemen çağdaşı sayılacak Herodotus, onu Aeolis şehirleri arasında sayıyor.

En geç Klasik dönemde, Notion, Kolophon’un liman kenti olarak kabul edilir ve bu ilişki, her iki şehir için antikçağ boyunca büyük önem taşır. Thucydides Notion’u “Kolophon’lulara ait bir kent” olarak tanımlarken, Aristoteles Kolophon-Notion’u coğrafi olarak ayrı fakat siyasi olarak birleşik ve dolayısıyla sivil kargaşaya açık bir kent örneği olarak gösterir.

Diğer İon şehirleri gibi, Kolophon – ve muhtemelen orijinal konumundaki Notion – MÖ 7. yüzyılda komşu Lidya Kırallığı ve MÖ 6. yüzyılda da Persler tarafından fethedilir. Kentler MÖ 479’da Yunanlar tarafından “özgürleştirilir,” ancak Kolophon MÖ 430 yılında Persler tarafından yeniden ele geçirilir. O zaman, Thucydides’e göre, Kolophon’luların bir kısmı Notion’a çekilir ve Notion, Persleri destekleyenler ile Atinalıların yanında olanlar arasında bölünür. Bu siyasi bölünmenin, Notion’un kentsel dokusuna iki tarafı birbirinden ayıran fiziksel bir duvarla yansıdığı söylenir. Atina yardımıyla, Pers yanlısı taraf MÖ 427’de kentten atılır ve Notion daha sonra Atina’ya ait askeri bir liman olarak kullanılır. 5. yüzyıl ortaları boyunca Notion, Delos ligi olarak bilinen Atina konfederasyonunun üyesidir. Notion sahillerinde MÖ 406’da önemli bir deniz savaşı gerçekleşir.