İtalya’daki Denizciler Amerika’yı Columbus’tan Önce Biliyordu

Antik yazmaların analizine göre, İtalya’daki denizciler, Christopher Columbus’un ses getiren keşfinden 150 yıl önce Amerika’yı zaten biliyordu.

Orta Çağ Latin edebiyatı uzmanı Profesör Paolo Chiesa, 1345 yılı civarında Milanolu bir keşiş tarafından yazılmış bir belgenin kopyasını çıkarıp belgeyi ayrıntılı bir şekilde inceleyerek dudak uçuklatan bir keşifte bulundu: Belgede, bugün Kuzey Amerika olarak bildiğimiz bölgeye atıf yapan istisnai bir bölüm vardı.

2013 yılında keşfedilen bu antik yazı Chiesa’ya göre Genovalı denizcilerin bazı İzlandalı kaynaklar tarafından bahsedilen, bilim insanları tarafından Kuzey Amerika’nın Atlantik kıyısı (Genellikle Labrador veya Newfoundland olduğu varsayılır.) olarak tanımlanan ve Markland olarak adlandırılan bu kara parçasından zaten haberdar olduklarını gösteriyor.

(Gudrid Adındaki Viking Kadını Gerçekten Amerika’ya Gitti mi?)

Hakemli bir dergi olan Terrae Incognitae’de yayımlanan keşfin tarihi, bu yılki Columbus Günü’nden (Bu gün, ABD’nin birçok eyaletinde Yerli Halklar Günü olarak kutlanıyor.) hemen önce geliyor. Buluntular, süregelen şu soruları daha da alevlendiriyor: Columbus okyanusa açıldığında tam olarak ne bulmayı umuyordu? Daha sonraki dönemlerde neden heykellerinin başı koparıldı, kırmızı boya ile kaplandı, heykelin baş kısmı kementle yakalandı ve aşağı çekildi, ateşe verildi ve bir göle atıldı?

Milan Üniversitesi Edebi Çalışmalar, Filoloji ve Dil Bilimi Bölümü’nden Profesör Chiesa, “Akdeniz Bölgesi’nde ve gelişmemiş bir formda da olsa Amerika kıtasına yapılan ilk atfın huzurundayız.” diyor.

Galvaneus, Milan’da yaşayan Dominikan (Dominikan Tarikatı’na mensup) bir keşişti ve şehrin lordluğunu elinde tutan bir aileden geliyordu.

Başlıca tarihi konuları içeren birkaç Latince edebi eser yazdı. Tanık olduğu şeylere dair tuttuğu kayıtlar; ilk elden bilgi sahibi olduğu, Milano’da o dönemde yaşanan olaylar hakkında bilgi sağlaması bakımından oldukça değerli.

Chiesa’nın çalışmasında incelediği Cronica Universalis’in (Evrensel Olaylar) Galvaneus’un sonraki çalışmalarından biri -belki de son çalışması- olduğu, yarım ve düzenlenmemiş bir biçimde bırakıldığı düşünülüyor. Çalışma, “Yaratılış”tan yazıldığı tarihe kadarki tüm dünyanın tarihini incelemeyi hedefliyor.

Profesör Chiesa; belgeyi çevirir ve incelerken Genova’nın nasıl bir “haber kapısı” olduğunu, Galvaneus’un ticari amaçlar için gemicilerin kuzeybatıdaki en uzak topraklar hakkındaki söylentilerinden ve zamanın şartlarına göre doğru şekilde detaylandırdığı Grönland hakkındaki bilgilerden nasıl gayriresmi olarak haberdar olduğunu ortaya çıkardı.

Marckalada’nın o dönemde neden yeni bir kara parçası olarak sınıflandırılmadığını açıklayan Chiesa, “Bu söylentiler, haritacılıkta ya da bilimsel temsillerde tutarlılık bulmak için fazla başıboştu.” diye belirtiyor.

Chiesa’nın söylediğine göre yine de Cronica Universalis, Amerika kıtası hakkında Nordik kaynaklardan elde edilen haberlerin Columbus’tan bir buçuk yüzyıl önce İtalya’da dolaştığına dair spekülasyonlara eşsiz kanıtlar getiriyor.

“Marckalada hakkındaki bölümü istisnai kılan şey, coğrafi kökeni: Diğer atıflar gibi kökeni Nordik bölgeler değil, Kuzey İtalya’ya dayanıyor.”

“Galvaneus tarafından betimlenen Marckalada -Grœnlendinga Destanı’ndaki ağaçlarla kaplı Markland’e benzer şekilde- ağaç bakımından zengin bir yer ve orada hayvanlar yaşıyor.”

“Bunlar sıradan, herhangi bir iyi toprağı tarif etmek için kullanılabilecek detaylar olabilir fakat değersiz de değil çünkü kuzey bölgelerinin ortak özelliği -tıpkı Galvaneus’un kayıtlarındaki Grönland ve Bremenli Adam tarafından betimlenen İzlanda gibi- kasvetli ve çorak olmalarıdır.”

Tüm bunlarla birlikte Profesör Chiesa, Cronica Universalis’e güvenmemiz gerektiğini çünkü Galvaneus’un tüm belge boyunca sözlü hikayeleri nereden duyduğunu açıkladığını ve iddialarını, farklı topraklardan daha önceki geleneklere ait (efsanevi veya gerçek) kayıtlarda yer alan, birbiriyle harmanlanmış ve belirli bir yere ithaf edilmiş ögelerle temellendirdiğini belirityor.

“Ona inanmamak için hiçbir neden görmüyorum.” diyen Profesör Chiesa, şunları ekliyor: “Genova ve Katalonya’da çizilen 14. yüzyıl denizcilik haritalarının kuzeye dair belki de o bölgelerle doğrudan temas yolu ile elde edilmiş olabilecek daha gelişmiş coğrafi betimlemeler içerdiği uzun zaman önce fark edildi.”

“Kuzeybatıya ilişkin bu düşünceler Genova’ya muhtemelen Britanya Adalarına giden taşıma yolları ve Kuzey Denizi’ne giden kıta kıyıları vasıtasıyla ulaşmıştı.”

“İtalyan ya da Katalan denizcilerin o dönemde İzlanda’ya veya Grönland’a ulaşabildiğine dair hiçbir kanıtımız yok fakat bu denizciler Kuzey Avrupalı tacirlerden Akdeniz Bölgesi’ne nakledilmesi gereken ürünleri kesinlikle elde edebiliyorlardı.”

“Galvaneus’un söz ettiği denizciler bu dinamiğe uyabilir: Genovalılar; bazıları gerçek bazıları ise hayali olan bu topraklar hakkında kuzey limanlarında ticaret yaptıkları İskoç, İngiliz, Danimarkalı ve Norveçli denizcilerden duydukları dağınık haberleri şehirlerine getirmiş olabilirler.”

Latince yazılmış olan Cronica Universalis hala yayımlanmadı; bununla birlikte, Milan Üniversitesi tarafından desteklenen bilim ve eğitim programı bağlamında eserin bir nüshasının yayımlanması planlanıyor.

Taylor & Francis. 8 Ekim 2021.

Makale: Chiesa, P. (2021). Marckalada: The First Mention of America in the Mediterranean Area (c. 1340). Terrae Incognitae, 53(2), 88-106.