İstanbul’daki Polieuktos Kazılarında Pan Heykeli Bulundu

İBB Saraçhane ana binasının karşısında yer alan Polieuktos Kilisesi kazılarında 1.700 yıllık Pan heykeli bulundu.

Ortaya çıkarılan heykel hakkında bilgi veren ve muhteşem bir arkeolojik keşif olduğunu belirten İBB Genel Sekreter Yardımcısı Mahir Polat, “Tarih fışkıran İstanbul’da bu sabah muhteşem bir arkeolojik buluntu daha açığa çıkardık. İstanbul’un göbeğinde Saraçhane’de Polieuktos kazımızda 1700 yıllık Pan heykelini toprağın altından çıkardık. Daha önce bulduğumuz heykelle beraber İstanbul’un kayıp Roma Sarayı bölümüne ulaştığımızı görüyoruz. İstanbul bir tarih ve turizm cennetidir. El birliği ile hak ettiği dünya turizm odağı seviyesine çıkaracağız.” dedi.

Antik Yunan mitolojisinde Pan, vahşi, çobanlar ve sürülerin, dağların vahşi doğasının, rustik müziğin ve doğaçlamaların tanrısı ve nymph’lerin yoldaşıydı. Ayrıca tarlaların, koruların, ormanlık vadilerin tanrısı olarak tanınıyor ve sıklıkla seksle ilişkilendiriliyordu. Pan bu nedenle bereket ve bahar mevsimi ile bağlantılıydı.

Pan, genellikle bir keçinin boynuzlarına, bacaklarına ve kulaklarına sahip olan, güçlü ve şehvetli bir figür olarak temsil edilirdi. Daha sonraki dönemlerdeki sanatta formunun insani kısımları çok daha fazla vurgulanmaya başladı. 

Yaklaşık 1.500 yıl önce inşa edilen Doğu Roma’nın en önemli yapılarından biri olarak kabul edilen Aziz Polieuktos Kilisesi’nin kalıntıları, Saraçhane’deki arkeolojik kazılarla ortaya çıkarılıyor.

Geçtiğimiz Nisan ayının başlarında yanı bölgede yapılan kazılarda, kolları, kafası ve belden aşağısı eksik bir erkek heykeli bulunmuştu. Yüzeyden yaklaşık bir metre derinde bulunan mermer erkek heykeli parçası (torso), 33 santimetre yüksekliğe, 28 santimetre genişliğe sahipti. Söz konusu mermer heykelin 3. ila 4. yüzyıl Geç Roma dönemlerine ait olabileceği tahmin ediliyor. Eser, tek omzu çıplak ve üzerinde “toga” adı verilen bir giysi giyer vaziyette betimlenmişti.

Kilisenin yer altında kalan kısımlarında İstanbul Arkeoloji Müzeleri Müdürlüğü Başkanlığı tarafından kazılar yürütülüyor. İstanbul Arkeoloji Müzeleri Müdürü Rahmi Asal, Saraçhane’deki kazı alanında kilisenin içinde bulunduğu alanın İstanbul’un en önemli arkeolojik kalıntılarına ev sahipliği yaptığını söylüyor.

Aziz Polieuktos kilisesi, Ayasofya’dan sonra döneminin en büyük ve önemli yapısıydı. Rahmi Asal, kilisenin Doğu Roma Prensesi Anicia Juliana tarafından yaptırıldığını belirtiyor. Kilisenin, prenses Anicia Juliana tarafından kendisinden sonra iktidara gelen İmparator Justinianus ve hanedan mensubu olmayan eşi Theodora’ya karşı güç gösterisi amacıyla 524-527 yıllarında yaptırıldığını söyleyen Asal’a göre, kilise çok önemli süslemelere ve mimari yapıya sahipti.

Söz konusu kilise, özellikle Latin istilası döneminde büyük bir yıkıma uğradı. Yapı ayrıca 1010 yılında gerçekleşen bir depremden de etkilendi. Parçaları ise özellikle Venedik’te San Marco Bazilikası’nda kullanılmak üzere sökülüp götürüldü. Ayrıca İstanbul’daki diğer kilise benzeri yapıların süsleme ve inşasında da bu yapının malzemeleri kullanıldı.