İstanbul’da Sergilenen Antik Yazıt İsrail’e Veriliyor İddiası

Güncelleme: Arkeofili ile iletişime geçen Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan bir yetkili, Siloa yazıtı ile ilgili çıkan haberlerin gerçeği yansıtmadığını belirtti: “Hiçbir yasa dışı unsur taşımayan ve bugün devlet malı olan bu eserin yurt dışına çıkarılması kanunen mümkün değildir.”

İstanbul’da bulunan ve Kral Hezekiya’nın Kudüs’te inşa ettiği tünele kanıt sayılan Siloa Yazıtı’nın İsrail’e verileceği iddia edildi.

İsrailli bir yetkili, Zman Yisrael’e verdiği demeçte, Türkiye’nin şu anda İstanbul Arkeoloji Müzesi’nde bulunan Kudüs’ten eski bir yazıtı İsrail’e iade etmeyi kabul ettiğini söyledi. Söz konusu yazıt, var olan en önemli antik İbranice yazıtlardan biri olarak kabul ediliyor.

İsrail’den üst düzey bir yetkili, bu jestin İsrail ile Türkiye arasındaki ilişkilerin iyileşmesi sırasında geldiğini ve Başkan Isaac Herzog’un bu hafta başlarında Ankara’ya yaptığı önemli ziyareti sırasında tartışıldığını söyledi.

İsrail uzun süredir Siloam Havuzu’ndan İsrail’e su getiren bir tünelin inşasına ilişkin İncil’deki anlatıma somut tarihsel destek sağlayan 2.700 yıllık eski bir İbranice metin olan Siloa Yazıtı’nın iadesini istiyor.

Yetkili, bu yazıt karşılığında İsrail’in şu anda bir İsrail müzesinde bulunan tarihi ve dini açıdan önemli bir eşyayı Türkiye’ye göndermeyi teklif ettiğini söyledi. Bu eşyanın, büyük ihtimalle Osmanlı döneminden kalma eski bir şamdan olduğu düşünülüyor.

Türkiye’den konuya dair henüz herhangi bir teyit gelmedi.

Arkeolojik iyi niyet jesti, Herzog ile Recep Tayyip Erdoğan arasındaki görüşmelerde dile getirilmedi, ancak her iki taraftaki üst düzey yetkililer tarafından konuşuldu.

(İlgili: İsrail İstanbul’daki Antik Yazıt Karşılığında Fil Teklif Etti)

İsrail son yıllarda yazıtın iadesi için birkaç kez deneme yaptı. En son 2017 yılında dönemin kültür bakanı Miri Regev, Türkiye’deki hayvanat bahçesi için iki fil karşılığında onu takas etmeyi teklif etti. Teklif reddedildi. Regev’in bu teklifi, Gaziantep Belediye Başkanı Fatma Şahin’le yaptığı bir sohbet sırasında çekilen bir videonun internete düşmesiyle ortaya çıkmıştı. Gazeteci Akiva Novick tarafından yayınlanan videoda, AKP’li belediye başkanı Şahin, hayvanat bahçesindeki fil probleminden bahsediyor ve sadece bir tane olduğunu, daha fazlasını istediğini belirtiyor. İsrail Kültür Bakanı Regev ise, “Bir anlaşma yapacağız. Onlara iki fil vereceğiz ve onlar da bize Hezekiya kitabesini verecek.” diyor. Videoda Fatma Şahin’in cevabı yok.

2007 yılında dönemin cumhurbaşkanı Şimon Peres, dönemin Türkiye Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’den tabletin İsrail’in 70. yıl dönümü kutlamalarında halka sergilenebilmesi için en azından İsrail’e ödünç vermesini istemişti. Gül olumlu yanıt verse de, İsrail’in Gazze Şeridi’ni ablukaya almasına ilişkin diplomatik gerilimler nedeniyle yazıt verilmedi.

Eski İsrail başbakanı Benjamin Netanyahu da, 1998’de yazıt karşılığında İsrail müzelerindeki Türk eserlerini vermeyi teklif ettiğini, ancak reddedildiğini söylemişti.

Tünelin duvarına kazınmış olarak bulunan altı satırlık paleo-İbranice yazıt, projenin tamamlanmasına yakın bir zamanda karşıt uçlarda çalışan ve birbirlerine seslenen kazıcıları anlatıyor.

Yazıtta yazanlar şöyle:

1. satır: …kazısı; kazı nasıl yapıldı; daha….
2. satır: Kazmalar aynı doğrultuda ve birbirine karşı idiler. Kanalın açılmasına üç endaze kala sesler işitildi.
3. satır: Bu sesler karşılıklı olarak birbirine bağıranların sesi idi. Çünkü orada kuzey ve güneyinden açılan tünel birleşiyordu. Ve o gün
4. satır: Kanal açılmış oldu. Tünelin açılması ile her iki taraftaki işçiler ve kazmaları karşılaştılar.
5. satır: Sular kaynaktan bin endaze uzaklıktaki havuza aktı ve
6. satır: İşçilerin başları üstündeki kayanın yüksekliği yüz endaze idi.