İsrail Çölü’nde Bilinen En Eski Camilerden Biri Bulundu

İsrail’in Necef çölündeki arkeologlar, şimdiye kadar keşfedilen en eskilerden biri olan 1.200 yıllık bir cami ortaya çıkardılar.

Birkaç düzine insanı alabilecek kadar büyük olan yapı, kare şeklinde ve güney duvarında Mekke’ye bakan küçük bir yarım daire girintisi var.

Şu anda Bedevi şehri Rahat’ta bulunan cami, planlanan bir inşaat çalışması öncesinde kazılar sırasında keşfedildi. Arkeologlar caminin yaşını belirlemek için bölgede bulunan ve 7. ve 8. yüzyıllara tarihlenen çok sayıda seramiğe başvurdu.

2019 yılında, bu camiye yaklaşık 1,6 kilometre uzaklıkta aynı döneme ait başka bir cami daha keşfedildi. Ancak bu camide hiçbir eser yoktu. Her iki cami de o dönemde var olan kırsal tarım yerleşimine hizmet etmiş olabilir.

(İlgili: İsrail’de, 635 Yılında Yapılmış Cami Bulundu)

Ayrıca yeni keşfedilen caminin yakınında çok farklı bir yapının kalıntıları var: Bizanslı zengin Hıristiyanlara ait olabilecek “tuhaf derecede muhteşem bir konak”. Bu yapı, yaklaşık 930.000 m2’lik alanda freskli duvarlara, taş döşemeye, alçı zeminlere ve pahalı sofra ve cam eşyalara sahipti.

Yapıda ayrıca biri oldukça büyük olan iki fırın vardı. Büyüklüğü ve bir su sarnıcının yanında olması nedeniyle, kazı yöneticisi Elena Kogan-Zehavi, burada yaşayanların sabun yaptığını varsayıyor – bu belki de zenginliklerini açıklayabilir.

Elena Kogan-Zehavi, “İslam tarihçilerine göre bu bölge, İslam dünyasında sabunun üretildiği ve ihraç edildiği bölgelerden biri. Sabunun gerçek tarifi gizli tutulacak ve nesiller boyunca aktarılacak ve bazı aileleri çok zengin yapacaktı.” diyor.

İslam bugünün Suudi Arabistan’ında 610 civarında ortaya çıkmış olsa da, 9. yüzyıla kadar İsrail’de çoğunluk dini haline gelmedi. Kogan-Zhavi, bu zaman çizelgesi göz önüne alındığında, 7. yüzyıldan kalma nadir camilerin bize İslam’ın yayılımını öğretmeye yardımcı olduğunu söylüyor.

“İslam kuzey Necef’e çok, çok erken geldi ve Hıristiyan yerleşiminin yanında yaşamaya başladı.”

Araştırmacılar, hiçbir arkeolojik şiddet kanıtı bulunmadığını belirterek, bunun Bizans Hristiyanları ile erken dönem İslam hükümdarları arasında iyi ilişkiler olduğunu gösterdiğini söylüyorlar.

Yine de, bölgenin geçişi hakkında birçok soru var. Bölgedeki Hristiyanlar mı Müslüman oldu, yoksa yarı göçebe tüccarlar İslam’ı uzaktan mı getirdi? Kogan-Zhavi, cevabın muhtemelen her ikisinin de olduğunu söylüyor.

“Tüm sorular sitede açık olarak görülüyor. Artık ne olduğunu anlamak için bilgileri bir araya getirmeye çalışmak bizim işimiz.”

Smithsonian Magazine. 24 Haziran 2022.