İspanya’da 5.000 Yıllık Anıtsal Bir Dolmen Keşfedildi

İspanya’nın güneyinde, taşlarla çevrili ve deniz kabukları, kehribar ile fildişi gibi değerli eşyalarla dolu bir mezar yapısı keşfedildi.

Arkeologlara göre bu anıt, Endülüs bölgesinde bugüne kadar en iyi korunmuş tarih öncesi mezar yapılarından biri.

Cádiz Üniversitesi’nden bir arkeolog ekibi, “dolmen” olarak bilinen ve 5.000 yıldan daha eski olan bu yapıyı dört kazı sezonu sonunda tamamen gün yüzüne çıkardı. Dolmenler, dik taş duvarlar ve üzerini örten büyük taş plakalarla inşa ediliyor; hem mezar hem de ritüel alanı olarak kullanılıyordu.

Projenin eş direktörü ve Cádiz Üniversitesi’nden tarihöncesi uzmanı Eduardo Vijande Vila, yaptığı açıklamada, dolmenin bu döneme dair daha kapsamlı bir tarihsel anlayış için büyük bir fırsat sunduğunu söylüyor:

“Bu yapının asıl önemi, olağanüstü korunmuş olması. Bu sayede o dönemde yaşayan toplulukların yaşam biçimleri ve inançlarını çok daha detaylı şekilde anlayabileceğiz.”

(İlgili: Menga Dolmeni, Neolitik Çağın Mühendislik Başarılarından Biriydi)

Dolmenin uzunluğu yaklaşık 13 metre, duvar yüksekliği ise 2 metre. Üzerinde, taş ve kumdan oluşturulmuş bir tümülüs (yapay tepe) yer alıyor.

Dolmenin içinde sadece süs eşyaları değil; ok uçları ve tarihöncesi silahlar da bulundu. Arkeologlara göre bunlar, ölen kişinin öteki dünyaya yanında götürmesi için bırakılan mezar hediyeleri. Ancak bu objeler aynı zamanda o dönemdeki ticaret ağlarının da izlerini taşıyor. Çünkü fildişi ve deniz kabukları, Endülüs’ün iç bölgelerinde doğal olarak bulunmuyor.

Cádiz Üniversitesi’nden Tarihöncesi uzmanı Juan Jesús Cantillo, “Bu buluntular, İber Yarımadası’ndaki tarihöncesi toplulukların izole olmadığını gösteriyor. Kıyı ile iç bölgeleri birbirine bağlayan geniş ticaret yollarına dahildiler; mal, fikir ve kültürel değerleri paylaşıyorlardı” diyor.

Bu yılın başlarında araştırmacılar, İspanya’daki başka bir mezarda bilinen en büyük boncuk koleksiyonunu ortaya çıkarmıştı. O keşif, dönemin güçlü kadın figürleri hakkında da yeni sorular gündeme getirmişti.

İspanya’nın bir başka ünlü dolmeni olan Guadalperal Dolmeni, halk arasında “İspanyol Stonehenge” olarak biliniyor. Bu dolmen, bir baraj gölünün içinde yer alıyor ve yalnızca büyük kuraklık dönemlerinde gün yüzüne çıkıyor.

Yerel kültürel dernek başkanı Ángel Castaño, 2022’de dolmen yeniden su yüzüne çıktığında şöyle demişti: “Bu yapı sadece dini bir anlam taşımıyordu; aynı zamanda ekonomik bir merkezdi. Nehirde geçiş yapılabilen az sayıda noktadan biriydi, dolayısıyla bir ticaret merkezi işlevi de görüyordu.”

Bazı dolmenlerin gündönümü ritüellerinde kullanıldığı, bazılarının ise toprak mülkiyetini işaretlemek ve sınırları belirlemek için inşa edildiği düşünülüyor. Bu da tarihöncesi insanların yaşam düzeni ve toprak anlayışı hakkında yeni ipuçları sunuyor.

Cádiz Üniversitesi ekibi, bu yeni dolmenin çevresinde kazı çalışmalarına devam ediyor. Bilim insanları, yapının sadece bir mezar mı yoksa aynı zamanda bir ritüel ve topluluk merkezi mi olduğunu anlamak için analizlerini sürdürüyor.

Smithsonian Magazine. 25 Eylül 2025.