İnsanlar Kıbrıs’a Sanılandan Binlerce Yıl Önce Yerleşmiş

Akdeniz’deki büyük adalar, sanıldığı gibi izole ve yaşanması zor değil, avcı toplayıcı topluluklar için cazip ve elverişliydi.

İzolasyon, erişilemezlik ve cazibesizliğe dair süregelen anlatılar nedeniyle, Doğu Akdeniz adalarından birinin ilk yerleşime başlaması, genellikle demografik baskılar sonrasında anakaradaki çiftçi popülasyonlarının başlattığı Neolitik bir olgu olarak kabul ediliyor.

Erken insanların kıtalara ve adalara yayılma modelleri oldukça tartışılan bir konu, ancak yeni bir araştırma, Pleistosen dönemindeki avcı-toplayıcıların Kıbrıs’a önceden inanıldığından binlerce yıl önce yerleştiğini ortaya koyuyor.

Flinders Üniversitesi’nden Profesör Corey Bradshaw liderliğindeki araştırma, Kıbrıs’taki ilk insan yerleşiminin tarihlerini incelerken, Akdeniz’deki büyük adaların Paleolitik halklar için çekici ve elverişli yerler olduğunu ortaya çıkardı.

(İlgili: Kıbrıs’taki Hala Sultan Tekke’de Yönetici Mezarları Bulundu)

Bu bulgular, Akdeniz adalarının Pleistosen avcı-toplayıcı toplumları için ulaşılamaz ve yaşanması zor yerler olduğunu öne süren önceki çalışmaları çürütüyor.

Profesör Bradshaw, Dr. Theodora Moutsiou, Dr. Christian Reepmeyer ve diğerleriyle birlikte; arkeolojik verileri, iklim tahminlerini ve demografik modellemeyi kullanarak Kıbrıs’taki erken dönem nüfusunu ortaya çıkardı.

Kıbrıs’taki en eski 10 yerleşimden elde edilen arkeolojik tarihleme analizi, ilk insan yerleşiminin 14.257 ila 13.182 yıl öncesine dayandığını gösteriyor ki bu da daha önce düşünülenden çok daha erken bir tarih.

Araştırmacılar adaya daha sonra hızla yerleşildiğini ileri sürüyor. İklim modellemesi bu erken nüfuslanmanın, büyük avcı-toplayıcı popülasyonlarını sürdürmeye yetecek sıcaklık, yağış ve çevresel verimlilikteki artışlarla aynı zamana denk geldiğini gösteriyor.

Yazarlar, demografik modellemeye dayanarak, yüzlerce ila binlerce kişiden oluşan büyük grupların Kıbrıs’a 100 yıldan kısa bir süre içinde iki ila üç ana göç olayıyla geldiğini öne sürüyor.

Profesör Bradshaw’a göre bu yerleşim modeli, organize planlamayı ve gelişmiş deniz taşıtlarının kullanımını gerektiriyordu.

300 yıl veya 11 nesil içinde Kıbrıs’ın nüfusu, ortalama 4.000 ila 5.000 kişiye ulaşmıştı.

Dr. Moutsiou, sonuçların, Kıbrıs ve belki de diğer Akdeniz adalarının, yaşanması zor olmaktan ziyade, paleolitik avcı-toplayıcı toplumlar için cazip yerler olabileceğini gösterdiğini söylüyor.

Kıbrıs ve diğer doğu Akdeniz adalarındaki insan yayılımı ve yerleşiminin, anakaradaki demografik baskılar tarafından yönlendirildiği öne sürülüyor. Dr. Moutsiou’ya göre, ani iklim değişikliği, buzul sonrası deniz seviyesinin yükselmesiyle kıyıların sular altında kalmasına yol açmış ve tarımla uğraşan nüfusları bir seçimden ziyade zorunluluktan dolayı yer değiştirmeye zorlamıştı.

Dr. Reepmeyer; bu yorumun, Kıbrıs’ın arkeolojik kayıtlarındaki, arkeolojik malzemelerin farklı şekilde korunması, koruma önyargıları, tarihleme ile ilgili belirsizlikler ve sınırlı DNA kanıtlarından kaynaklanan büyük boşlukların bir sonucu olarak ortaya çıktığını belirtiyor.

Dr. Reepmeyer’a göre, daha fazla arkeolojik kanıta ve gelişmiş modelleme tekniklerine dayanan araştırmaları, bunu değiştiriyor.

Profesör Bradshaw, yeni araştırma sonuçlarının, Akdeniz’deki erken insan göçüne ilişkin soruların yeniden ele alınması ve algılanan erken yerleşim tarihlerinin geçerliliğinin yeni teknolojiler, saha yöntemleri ve veriler ışığında test edilmesi ihtiyacını ortaya koyduğunu söylüyor.

Flinders University. 17 Mayıs 2024.

Makale: Bradshaw, C.J.A., Reepmeyer, C., Saltre, F., Moutsiou, T. (2024). Demographic models predict end-Pleistocene arrival and rapid expansion of pre-agropastoralist humans in Cyprus. Proceedings of the National Academy of Sciences, 121, 21.