İnsanlar Et Yemeye İlk Ne Zaman Başladı?

Yakın zamana kadar, Homo soy hattının en erken üyelerinin, avlanan ilk homininler olduğu yaygın biçimde kabul ediliyordu.

Özellikle de yaklaşık iki milyon yıl önce ortaya çıkan Homo erectus, genellikle ete düşkünlük geliştiren tür olarak görülür. Ancak yeni çalışmalar bu anlatıyı sorgulamaya başladı ve atalarımızın Homo cinsinin ortaya çıkışından çok önce et yemiş olabileceğini öne sürdü.

Bizi insan yapan et miydi?

Homo erectus’un dünyanın ilk “kasabı” olarak görülmesinin nedeni, kesik izleri taşıyan hayvan kalıntılarının en yoğun biçimde Tanzanya’daki Olduvai Boğazı’nda, iki milyondan daha genç katmanlarda bulunması. Bu etçil “artıklar” hem zaman hem de mekân bakımından fosil kaydında Homo erectus’un belirmesiyle çakışıyor. Bu da söz konusu tarihöncesi türü başlıca “fail” konumuna getiriyor.

Bu gözleme dayanarak antropologlar, Homo soy hattının erken üyelerinde daha büyük beyinlerin gelişiminin et tüketimiyle bağlantılı olduğunu savunan “et bizi insan yaptı” teorisini ortaya attılar. Onlarca yıl boyunca bu fikir büyük ölçüde itiraz görmeden kaldı; ta ki daha da erken tarihli kesim alanlarının keşfi bir tartışma konusu hâline gelene kadar.

(İlgili: Yapay Zeka, Eski İnsanları Yiyen Yırtıcıları Ortaya Çıkarıyor)

Örneğin Doğu Afrika’daki bu tür alanların tümüne ilişkin yakın tarihli sistematik bir gözden geçirme, homininlerin en az 2,6 milyon yıl önce hayvan kalıntılarını işlediğini ve Homo erectus sahneye çıktığında bu etkinliğin oranının artmadığını gösterdi.

Yazarların belirttiğine göre, bu erken insan türünü tanımlayan bir özellik olarak etçilliğin kabul edilmesi, büyük ölçüde bir örnekleme yanlılığının yanılsamasıydı. Çünkü yıllar boyunca arkeologlar özellikle Homo erectus’un iskân ettiği alanlarda kesim kanıtları aramışlardı.

Oysa yeni analiz, Homo cinsinin ortaya çıkışından önce yaşayan homininlerin de Homo erectus kadar sık et yediğini gösterdi. Bu da hayvan tüketiminin muhtemelen daha büyük beyinler geliştirmemize ve “insan” olmamıza neden olan şey olmadığını düşündürüyor.

İki milyon yıldan önce et tüketimi

Son yıllarda ortaya çıkarılan az sayıda ama önemli bulgu, Homo erectus’tan önceki atalarımızın da ete karşı bir iştah geliştirdiği fikrine “ete kemiğe bürünen” kanıtlar eklemeye başladı. Örneğin Kenya’daki Kanjera South sahası, yaklaşık iki milyon yıl önce homininler tarafından tekrarlanan etçilliğe dair kanıtlar içeriyor. Bu kanıtlar, Olduvai Boğazı’ndaki av alanlarından biraz daha eski.

Öte yandan Etiyopya’daki Bouri Formasyonu’nda kesilmiş antilop ve at kemikleri 2,5 milyon yıl öncesine tarihlendirildi. Bu da et yemenin geçmişini önemli ölçüde geriye çekiyor. Ne var ki, sahada bulunan hominin kemikleri, kimliklendirme açısından yeterince açık değil. Dolayısıyla bu hayvanları hangi atalarımızın tükettiğini bilmiyoruz.

Bununla birlikte, bu beslenme pratiğine dair en eski somut örnek Kenya’daki Nyayanga’dan geliyor. Burada kimliği belirsiz bir hominin türü, 3 milyon ile 2,6 milyon yıl önceki bir zaman diliminde su aygırı gövdelerini işlemişti.

Bu erken ölçekli avların aile ağacımızın hangi üyeleri tarafından gerçekleştirildiği şimdilik belirsiz. Ancak Nyayanga’da Paranthropus’a atfedilen fosillerin bulunmuş olması dikkat çekici. Kesin olan ise, bu hayvanları kesip parçalayanların Homo erectus sahneye çıkmadan çok önce yaşamış olduğu.

Sonuç olarak, insanların kasaplığa tam olarak ne zaman başladığını söylemek imkansız. Ancak antropolog John Hawks’ın açıkladığı gibi: “Hayvan avı yemeyen herhangi bir hominin türünün var olduğunu bilsem çok şaşırırdım.”

IFL Science. 25 Kasım 2025.