İnsanlar Dev Otoburları Yerlerinden Etti

Bilim insanları, dev-otoburların (bir tondan fazla ağırlığa sahip bitkiyle beslenen) yaklaşık 12.000 yıl önce nesillerinin tükenmesini araştırdı. Ulaştıkları sonuç, modern insanın bir yandan bu dev kara hayvanlarının soylarının tükenişinin bir sebebi olduğu, diğer yandan insanların kısmen bu hayvanların ekosistemin işleyişindeki rolünü ele aldığıydı.

Soyu tükenmiş dev otobur: Amerika Mamutu
C: Senckenberg

Tübingen’den araştırmacı Hervé Bocherens, dev-otoburların yaklaşık 12.000 yıl önce nesillerinin tükenmesini araştırdı. Bocherens, modern insanın bir yandan bu dev kara hayvanlarının soylarının tükenişinin bir sebebi olduğu, diğer yandan insanların kısmen bu hayvanların ekosistemin işleyişindeki rolünü ele aldığı sonucuna ulaştı. Yakın zamanda “Frontiers in Ecology and Evolution” dergisinde yayımlanan çalışmasında yazar, dünyanın bazı yerlerinde büyük hayvanların tekrar ortaya çıkmasının türlerin çeşitliliği üzerinde olumlu bir etkisi olabileceğini söyledi.

Bugün bir ton ya da daha fazla ağırlıkta yalnızca birkaç hayvan bulunuyor. Filler, hipopotamlar ve suaygırları bu “dev-otoburlar” arasında ve büyük cüsselerine rağmen popülasyonları tehlike altında. Tübingen Üniversitesi Senckenberg İnsan Evrimi ve Paleoçevre Merkezi’nden profesör Dr. Hervé Bocherens, “Jeolojik açıdan bu kadar az olan büyük hayvan türlerinin düşük sayısı bir anomali teşkil ediyor.” diyor ve ekliyor: “Tarih öncesi dev hayvanların en dikkat çeken örneği elbette ki dinozorlardı.”

(İnsanlar Yüzünden Yakında En Büyük Memeli İnekler Olabilir)

Ama daha güncel jeolojik tarih dev tembel hayvanlar, tüylü suaygırları ve mamutlar gibi büyük hayvanları da kapsıyor. Tübingen’den biojeolog bu hayvanların 12.000 yıl önceki yok oluşun sebeplerini ve çevre için sonuçlarını inceledi.

Bocherens, “Bu dev-otoburlar, modern filler gibi, ‘ekosistem mühendisi’ gibi davrandı. Orman örtüsünü azalttılar, araziyi ve pek çok hayvan için hayati önem taşıyan sulama birikintilerini açık tuttular. Bitki tohumları bu hayvanların sindirim sisteminde kilometrelerce taşındı ve bu sayede yayıldı.” diye açıklıyor.

Yazar yeni çalışmasında günümüzden önce 45.000 ila 12.000 yıl arasındaki periyotta bu görevlerin insanlar tarafından kısmen ele alındığını gösteriyor. Bocherens, “Bu dönemde, modern insan Kuzey Avrasya, Kuzey ve Güney Amerika ve Avustralya boyunca yayıldı ve dev otoburların soyları aşamalı olarak tükendi.” diye ekliyor.

(Son Dodolardan Biri Kafasından Vurularak Öldürülmüş)

‘Neolitik Devrim’, tarım ve hayvancılığın yayılması, üretim fazlasını stoklamak ve durağan bir yaşam tarzıyla birlikte, soyları tükenmiş ‘ekosistem mühendislerinin’ işleri kısmen el değiştirdi. Ama, bir zamanlara step mamutlarına ev sahipliği yapan, tarıma elverişsiz yarı arktik bölgeler gibi bazı alanlarda bugün dahi devam eden boşluk doldurulamadı. Bu dev hayvanların yaşam tarzı tüm bitki örtüsüne etki etti, ağaçlar fazla büyüyemedi böylece diğer bitkiler büyümeleri için gerekli besin ve alana sahip oldu. Böylece artan flora çeşitliliği faunanın çeşitliliğini de olumlu etkiledi.

Dev otoburların soylarının tükenmesinin ardından stepler kutup altı iğne yapraklı ormanlara dönüştü. Bu ‘Albedo Etkisinin’ azalmasına yol açtı. Kışın beyaz kar katmanı veya yazın sarı yer yüzeyi yerine gelen yeşil orman arazisi güneş ışınlarını daha az yansıttığı için iklimin ısınmasına yol açtı. Dahası, Mamutların steplerinin toprakları daha kuruydu ve bir sera gazı olan metanı daha az emiyordu. Bocherens’a göre “Dev otoburların varlığı yalnızca daha yüksek tür çeşitliliğini sağlamadı, ayrıca küresel iklim üzerinde de etkiliydi.”

(İnsanlar Artık Yeni Türler Yaratarak ve Yok Ederek Evrimi Yönlendiriyor)

Araştırmaya göre, soyu tükenmiş dev otoburların ve insanların ekosistem üzerindeki etkilerinin benzerliklerini ve farklılıklarını daha iyi anlamak karasal ekosistemlerin geleceğini daha iyi öngörmemize yardımcı olabilir. Bocherens ekliyor: “Dünyanın bazı yerlerinde, biyoçeşitliliği artırmak ve bu sayede küresel ısınmadan kaçınmak için bu dev otoburlar mantıklı olabilir.”

Science Daily. 30 Ocak 2018.

Makale: Bocherens, H. (2018). The Rise of the Anthroposphere since 50,000 Years: An Ecological Replacement of Megaherbivores by Humans in Terrestrial Ecosystems?. Frontiers in Ecology and Evolution, 6, 3.