İnsanlar Dans Etmeyi Nasıl Öğrendi?

Bir hayvanat bahçesindeki iki şempanzenin dansa benzer davranışları, insan dansının nasıl evrimleştiği sorusunu ateşledi.

Hayvanat bahçesinde iki şempanzeyi gözlemleyen bir psikolog, şimdiye kadar görülmemiş bir davranış sergilediklerini, ritmik bir sosyal ritüelde beraber koordine olarak hareket ettiklerini keşfetti.

ABD’deki bir hayvanat bahçesinde yaşayan iki şempanzenin insan “conga-line” dansına (genellikle kişilerin birbirlerinin arkasına geçerek uzun bir hat oluşturduğu ve çember şeklini aldıkları 1950’lerin meşhur dansı) benzer bir ikili dans benzeri bir davranış sergilediği gözlemlendikten sonra, insan dansının nasıl evrimleştiği sorusu gündeme geldi.

(Şempanzeler Gizemli Bir Şekilde Ağaçlara Taş Atıyor)

12 Aralık’ta Scientific Reports dergisinde yayımlanan ‘İki şempanzenin tüm vücutlarını kullanarak yaptıkları ikili ritmik hareketler’ isimli makalede, Warwick Üniversitesi önderliğinde araştırmacılar, iki dişi şempanze arasında motorsal koordinasyon, senkron ve ritim seviyeleri fark ettiler ve bu seviyeleri, aynı müzik parçasını icra eden orkestra sanatçılarının gösterdiği seviyelerle karşılaştırdılar.

Diğer türlerin, harici bir uyaran varken, sadece bireysel olarak ritmik bir tempoya geçerek eğlendikleri görülmüştü, ancak bu sefer ilk defa bu davranış, insan olmayan etkenler veya sinyaller tarafından tetiklenmedi.

Her ne kadar yeni tarif edilen davranış muhtemelen bu büyük maymun türünde esaret altında olmanın yarattığı yeni bir stereotip şekli olarak karşımıza çıksa da, insan dansının evrimiyle ilgilenen bilim insanlarını, insanın en coşkulu ve en zengin ifade şekillerinden birinin ortaya çıkışına yol açmış olabilecek yeni koşulları düşünmeye zorladı.

Warwick Üniversitesi Psikoloji Bölümü’nden Dr. Adriano Lameira şöyle diyor:

“Dans, insan ifadelerinin bir simgesidir. Dünya kültürleri arasındaki şaşırtıcı çeşitliliğe ve benzer hayvan sistemlerinin göz kamaştırıcı bolluğuna rağmen, insan dansının evrimi belirsizliğini korumaktadır.”

“Dans, bireylerin tüm vücut temposunu partnerlerininkine yakın bir hassasiyetle senkronize etmelerini gerektirir, bu da insan olmayan primatlar arasında neden dans şekillerinin bulunmadığını açıklar. Bu büyük maymunlarda yapışık ritmik vücut sürükleme hareketinin kanıtıdır. İnsan dansının hala eksik olan olası ön aşamalarını yeniden inşa etmeye yardımcı olabilir. “

(Zambiya’daki Şempanzeler Neden Olmaksızın Kulaklarına Çimen Sokmaya Başladı)

Araştırmacılar, kafeste tutulan iki şempanzenin arasında endojen kaynaklı ritüel dans benzeri senkronize bipedalizm (iki ayak üstünde durma) davranışları olduğunu söylediler.

Videoları inceleyerek, bireyler arasındaki senkronizasyonun rastgele olmadığını, öngörülebilir ve aşamaların birbiriyle uyumlu olduğunu, anlık santisaniye hassasiyetle sürdürüldüğünü ve ortaklaşa düzenlendiğini, bireylerin adımlara yön verdiğini keşfettiler.

Science Daily. 12 Aralık 2019.

Makale: Lameira, A. R., Eerola, T., & Ravignani, A. (2019). Coupled whole-body rhythmic entrainment between two chimpanzees. Scientific Reports, 9(1), 1-8.