İnsan Evriminin İnkarı, Daha Fazla Önyargı ve Irkçılıkla Bağlantılı

İnsan evriminin inkarı, siyahlara, göçmenlere ve LGBTQ topluluğuna karşı daha fazla önyargı, ırkçı tutum ve ayrımcı davranışla ilişkili çıktı.

Benzer şekilde, dünya genelinde – 19 Doğu Avrupa ülkesinde, 25 Müslüman ülkede ve İsrail’de – evrimin inkarı, bir kişinin grubu içindeki daha yüksek önyargılar, farklı gruplardaki insanlara karşı önyargılı tutumlar ve çatışma çözümüne daha az destek ile bağlantılı çıktı.

Bulgular, bir Ph.D. adayı olan araştırmanın baş yazarı Stylianos Syropoulos’un ve sosyal psikoloji doçenti kıdemli yazar Bernhard Leidner’in hipotezini destekledi.

(İlgili: Evrimin Gerçekten Yaşandığını Nasıl Bilebiliriz?)

Araştırmacılar, evrime olan inancın, ortak atadan dolayı insanların tüm insanlıkla özdeşleşmesini artırma eğiliminde olacağını ve daha az önyargılı tutumlara yol açacağını teorileştirdiler.

Syropoulos, “Kendilerini hayvanlara daha çok benzer olarak algılayan insanlar, aynı zamanda, dış grup üyelerine veya damgalanmış ve marjinalleştirilmiş geçmişlerden gelen insanlara karşı daha sosyal yanlısı veya olumlu tutumlara sahip olma eğiliminde olan insanlardır. Bu araştırmada, evrime olan inancın da benzer bir şekilde hareket edip etmeyeceğini incelemekle ilgilendik, çünkü bu, hayvanlara daha çok benzediğimiz inancını pekiştirir.” diyor.

Dünyanın farklı bölgelerini kapsayan sekiz çalışmada, araştırmacılar Amerikan Genel Sosyal Araştırması (GSS), Pew Araştırma Merkezi ve üç çevrimiçi kitle kaynaklı örnekten elde edilen verileri analiz etti. Evrimdeki farklı inanç düzeylerinin çağrışımları hakkındaki hipotezlerini test ederken, eğitim, politik ideoloji, dindarlık, kültürel kimlik ve bilimsel bilgiyi hesaba kattılar.

Syropoulos, “Her seferinde aynı sonuçları bulduk. Temel olarak, içinde bulunduğunuz gruptan bağımsız olarak ve tüm bu alternatif açıklamaları kontrol ederek, evrime inanmak daha az önyargı ile ilgili.” diyor.

Araştırmacılar, örneğin, siyasi ideoloji gibi dini inançların, evrime inanç veya inançsızlıktan ayrı olarak ölçüldüğünü belirtiyor. Syropoulos, “Dinin hayatlarının önemli bir parçası olarak kabul edilip edilmediğine bakılmaksızın, evrime olan inanç, Tanrı’ya veya belirli bir dine olan inanç veya inanç eksikliğinden bağımsız olarak daha az önyargı ile ilgili.” diyor.

Leidner, “Tüm bu etki ve model, tüm büyük siyasi sistemlerde mevcut gibi görünüyor. Dünyanın neresinde olursanız olun, fazlasıyla insani bir fenomen.” diyor.

Araştırmacılar, Darwin’in 19. yüzyıl evrim teorisinin, kısmen doğal seleksiyon sürecini tanımlamak için kullanılan “en uygun olanın hayatta kalması” tabiri aracılığıyla ırkçılık, önyargı ve homofobiye yol açtığını belirtiyorlar.

Leidner, “Bulduğumuz şeyin tersini öngören teorik açıklamalar var, bu yüzden aslında durumun böyle olmadığını, tersinin doğru olduğunu ve evrime olan inancın oldukça olumlu etkileri olduğunu göstermek bizim için heyecan vericiydi.” diyor.

ABD merkezli çalışma, 1993, 1994, 2000, 2006, 2008, 2010, 2012, 2014, 2016 ve 2018’e ait verileri içeriyordu – GSS’nin Amerikalıları evrime olan inançları ve göçmenlere, siyahlara, pozitif ayrımcılığa, LGBTQ insanlara ve diğer sosyal meselelere yönelik tutum ölçütleri hakkında araştırdığı yıllar.

Makale, veri analizinin hatasız bir şekilde “insanın evrimine olan inançsızlığın diğer ilgili yapılara kıyasla itici faktör ve önyargının en tutarlı öngörücüsü olduğunu” gösterdi.

İsrail merkezli araştırmada, evrime daha fazla inanan insanların Filistinliler, Araplar ve Yahudiler arasındaki barışı destekleme olasılığı daha yüksekti. İslam dünyasındaki ülkeleri kapsayan çalışmada, evrim inancı, Hıristiyanlara ve Yahudilere karşı daha az önyargıyla ilişkilendirildi.

Ortodoks Hıristiyanların çoğunlukta olduğu Doğu Avrupa merkezli araştırmada ise, evrim inancının çingenelere, Yahudilere ve Müslümanlara karşı daha az önyargıyla bağlantılı olduğu ortaya çıktı.

Syropoulos, evrime olan inancın insanların “ahlaki çemberini” genişletebileceğini ve “farklı şeylerden daha çok ortak noktamız olduğu” duygusuna yol açabileceğini öne sürüyor.

Leidner, bulguların aynı zamanda evrimi öğretmenin daha iyi veya daha uyumlu bir toplum oluşturabilecek yan etkilere sahip olduğunu gösterdiğini de ekliyor.

Araştırmacılar, bir sonraki adımın, evrimin sınıfta nasıl öğretildiğini araştırmak ve olumlu etkileri incelemek ve güçlendirmek için modeller geliştirmeye çalışmak olduğunu söylüyor.

University of Massachusetts Amherst. 4 Nisan 2022.

Makale: Syropoulos, S., Lifshin, U., Greenberg, J., Horner, D. E., & Leidner, B. (2022). Bigotry and the human–animal divide:(Dis) belief in human evolution and bigoted attitudes across different cultures. Journal of Personality and Social Psychology.