İndus Vadisi Yazısı Kullanan Harappa’da Yaşam Nasıldı?

Yaklaşık 5.700 yıl önce, bugün Kuzey Hindistan ve Pakistan olarak bilinen bölgede, İndus Vadisi Uygarlığı ortaya çıktı.

Çözülemeyen yazı sistemi ve büyük surlarla çevrili kentleriyle ünlü bu kültür, ortaya çıkışı gibi bilinmeyenlerle dolu bir şekilde ortadan kayboldu. Günümüzde araştırmacılar, bu eski uygarlığın günlük yaşamına dair ilk ipuçlarını yeni yeni keşfetmeye başlıyor.

Bu uygarlığın en büyük ve en ünlü yerleşimi, MÖ 3.700 ila 1.300 yılları arasında gelişen Harappa şehriydi. Arkeologlar, Harappa’daki kazılarda İndus Vadisi Yazısı olarak bilinen, ancak hala çözülememiş erken dönem yazı örneklerine rastladılar.

(İlgili: Bu 5.000 Yıllık Yazıyı Çözene 1 Milyon Dolar Ödül Verilecek)

Yakın zamanda, Hindistan hükümet yetkilileri, bu bilinmeyen yazıyı çözene 1 milyon dolarlık bir ödül vereceklerini açıkladı. Henüz ödül kazanan olmadı, ancak yeni bir araştırma, Harappa’daki sosyal yapı ve günlük yaşama dair önemli ipuçları sunuyor.

Tahıl İşleme: Merkezileşmiş Üretim ve Büyük Ölçekli Tarım

Araştırmacılar, Harappa’da gerçekleştirilen çeşitli arkeolojik kazılardan elde edilen 1.144 bitki kalıntısını analiz etti. Sonuçlar, yerleşmeye gelen tahıl oranının oldukça yüksek olduğunu, ancak saman gibi işlenmemiş artıkların neredeyse bulunmadığını gösterdi.

Bu bulgular, tarımsal üretimin şehrin dışındaki büyük bir iş gücü tarafından işlendiğini, ardından Harappa’ya önceden temizlenmiş ve işlenmiş halde taşındığını düşündürüyor.

Önceki teoriler, tahılın şehirdeki aileler tarafından bireysel olarak işlendiğini öne sürüyordu. Bu görüş, evlerin içinde büyük miktarda küçük ot tohumlarının bulunmasına dayanıyordu. Eğer tahıl Harappa’ya önceden temizlenmiş olarak gelmiş olsaydı, bu küçük yabani ot tohumlarının orada bulunmaması beklenirdi.

Ancak araştırmacılar, bu ot türlerinin genellikle sığırlar tarafından yenilebilecek türler olduğunu fark etti. Yani, bu tohumlar Harappa’ya tahıl üretimi yoluyla değil, yakacak olarak kullanılan sığır gübresinin yanmasıyla taşınmış olabilir.

Harappa’da Yakıt Olarak Sığır Gübresi Kullanımı

Araştırmacılar, Harappa’da sığır gübresinin hem ev içi kullanımda hem de endüstriyel amaçlarla yakıt olarak kullanıldığına dair kanıtlar buldu. Seramik ve cam benzeri fayans fırınlarında kullanılan gübre yakımı, düşük ve sabit sıcaklıkta uzun süreli ısı sağlamak için ideal bir yöntemdi.

Bu durum, İndus Vadisi Uygarlığı’nın tahıl işleme süreçlerinin, kırsal bölgelerde merkezileştirilerek yapıldığını ve Harappa’da sığır gübresinin yaygın olarak yakıt olarak kullanıldığını gösteriyor.

Ancak Harappa halkının günlük yaşamı, konuştukları dil ya da dini inançları hakkında hâlâ çok az şey biliyoruz. 1 milyon dolarlık ödül, belki de bu bilinmeyenleri çözmek için yeni keşiflere kapı aralayabilir.

IFL Science. 23 Şubat 2025.

Makale: James, N., Decaix, A., Villasana, I., Kenoyer, J. M., Meadow, R. H., & d’Alpoim Guedes, J. (2025). Taphonomy and labour at the Indus Valley site of Harappa (3700–1300 BC). Antiquity, 99(403), 83–100.