İndus Uygarlığında Karmaşık Kentsel Süreçler Olduğu Keşfedildi

Yapılan çalışma, antik İndus toplumunun, diğer antik toplumlarda nadir görülen karmaşık kentsel kalıplar gösterdiğine işaret ediyor.

Mezopotamya ve İndus uygarlığı, MÖ 6000–1990 yılları arasında büyük, yoğun nüfuslu ve planlı şehirlere sahip kentsel medeniyetlerdi. Arkeolojideki yeni bir tez, antik İndus toplumunun, diğer antik toplumlarda nadir görülen karmaşık kentsel kalıplar gösterdiğine işaret ediyor.

Tezin amacı, yaklaşık 4.000-5.000 yıl önce İndus uygarlığının yerleşim yerlerinin yerleşimlerindeki ve kentsel altyapılarındaki temel farklılıkları analiz etmekti. Çalışma, nüfus büyüklüğü, yerleşim alanı ve kentsel merkezlerin coğrafi konumu ile ilgili olarak kentleşme sürecinin bir araştırmasını içeriyordu.

Göteborg Üniversitesi’nde arkeoloji doktora öğrencisi olan Sidra Gulzar, “Amaç, en büyük kentsel oluşumlardan elde edilen arkeolojik verileri karşılaştırarak, İndus uygarlığının kentsel altyapısını analiz etmekti. Tezde kentleşmenin bölgesel çevre üzerindeki etkileri de ele alındı.” diyor.

(İlgili: Yağ Kalıntılarına Göre, İndus Medeniyeti Et Ağırlıklı Besleniyordu)

Çalışma aynı zamanda İndus bölgesindeki kentsel süreci ve gelişimi, Mezopotamya bölgesi ile çeşitli düzeylerde karşılaştırıyor. Bu çalışma, SEM-EDX yöntemi (Enerji Dağılımlı X-Işını Analizi ile Taramalı Elektron Mikroskobu) kullanılarak analiz edilen ve karşılaştırılan Mohenjo Daro, Harappa ve Ganweriwala’dan sınırlı sayıda esere odaklanarak mevcut arkeolojik malzeme kullanılarak yapıldı.

“SEM-EDX analizinden elde edilen sonuçlar, eserlerin yerel olarak üretildiğini gösterdi.”

En az araştırılan yerleşim

Sidra Gulzar, İndus bölgesinde bugüne kadar en az araştırılan yerleşim olduğu için özellikle Ganweriwala’ya odaklandı.

“İndus toplumunda kentsel altyapının gelişimini anlamadaki en büyük sorun, Ganweriwala yerleşimini çevreleyen bilgi boşluğuydu.”

Ganweriwala’da yapılan yüzey ve yapı çalışmalarının sonuçları, sitenin MÖ 2.600-1.900 yılları arasındaki İndus şehirleri döneminde büyük bir kentsel merkez olduğunu gösteriyor. Alan, yerleşim planı, eser türleri, kil tabletlere yazılan yazılar ve bazı figürin türleri gibi diğer büyük kent merkezleriyle benzer kültürel ifadeleri paylaşıyor.

Sidra Gulzar, “Bir vaka çalışması olarak Ganweriwala’dan gelen verileri kullanarak tezim, İndus kentsel altyapısının daha fazla benzerlik ve daha az farklılığa sahip karmaşık bir fenomen olduğu. Farklı kentsel ve sosyo-ekonomik ölçeklerde beş büyük kent merkezi vardı.” diyor.

Çalışma, daha önce hiç araştırılmamış veya rapor edilmemiş olan, Ganweriwala’nın etrafındaki çevreyle ilgili yerleşiminin daha derin bir teorik ve ampirik anlayışına katkıda bulunuyor.

Benzerlikler ve farklılıklar

Tez aynı zamanda Mezopotamya’nın Diyala bölgesindeki yerleşimleri, kendi kentsel süreçlerindeki benzerlikleri ve farklılıkları ve bu süreçlerin çevre üzerindeki etkisini izlemek için İndus uygarlığındaki Cholistan bölgesi ile karşılaştırıyor.

Sidra Gulzar, “Farklı yerleşim birimlerinden elde edilen verilerin karşılaştırılması, Kolistan’daki yerleşimlerin Diyala bölgesine göre daha yoğun nüfuslu olduğunu gösteriyor. Kolistan’daki kentsel yerleşimler MÖ 1900 civarında tamamen terk edilirken, Diyala bölgesinde MÖ 1900 civarında yerleşimde süreklilik vardı.” diyor.

İndus uygarlığı Mezopotamya’nınkinden daha büyük bir genişlemeye sahipti, ancak aynı zamanda sınırlı sayıda daha büyük kentsel merkezlere sahipti. Bu medeniyetlerin her ikisinden de büyük kentsel yerleşimler değişkenlik gösterdi – farklı yerleşim planları vardı, şehirler farklı yapı malzemeleriyle inşa edilmişti ve etrafındaki (doğal) çevre farklıydı.

University of Gothenburg. 17 Şubat 2022.

Gulzar, S. (2022). Settlement Scaling and Urban Infrastructure: A Comparative Approach to Settlements from the Ancient Indus society.