İlk Uçan Dinozorlar, Başarısız Bir Evrimsel Deneydi

Havaya çıkan ilk dinozorlar, başarısız bir evrimsel deneydi. Yarasalara benzer şekilde cilt zarından yapılmış kanatları vardı ama uçmakta kötüydüler ve kısa sürede kuşlar tarafından saf dışı bırakıldılar.

Güney Dakota’daki Mount Marty Üniversitesi’nden Alex Dececchi, “Kötü tasarlanmış planörlerdi.” diyor.

Kuşlar, dinozorlardan evrimleşti ve onların uçma yeteneği kazanan tek evrimsel dal olduğu düşünülüyordu. Ancak 2015 yılında Pekin’deki Omurgalı Paleontoloji Enstitüsü’nden Xing Xu, ekibinin Çince’de “tuhaf kanat” anlamına gelen ‘Yi qi’ adını verdikleri tuhaf bir fosili keşfettiğini açıkladı ve fosilin kanatları tüy yerine yarasalarınkine benzer bir zardan oluşuyordu.

2019’da Xu’nun da aralarında bulunduğu bir ekip, Ambopteryx longibrachium adlı başka bir zar kanatlı türün fosilini ortaya çıkardı.

(Yarasa Kanatlı Yeni Dinozor Türü Keşfedildi)

Şimdi, Dececchi ve Xu’nun da dahil olduğu ekip, Yi fosilinin yumuşak dokuları hakkında daha fazla ayrıntı ortaya çıkaran kısmi lazer taramalarına dayanarak, bu hayvanların uçma yetenekleri hakkında daha ayrıntılı bir çalışma yaptı. Ancak kanatların tam olarak ne şekilde olduğu hala net değil, bu yüzden ekip birkaç düzenleme için fosilleri gözden geçiriyor. 

Olasılıklardan biri, bu hayvanların kanatlarının yarasalarınki gibi bacaklarına bağlı olması, bir diğeri ise daha çok kuşlara benzedikleri yönünde. Ekip, kanat şeklinin büyük ihtimalle bu iki olasılık arasında bir şey olduğunu düşünüyor.

Bulgular, Yi ve Ambopteryx’in daha önceden düşünüldüğü gibi yalnızca güçlü uçamadıklarını, aynı zamanda uçan sincaplar gibi bazı modern hayvanlar kadar süzülme konusunda bile iyi olmadıklarını gösteriyor. Ekibe göre, bu onların ağaçta yaşayan ve sadece kısa mesafelerde süzülen hayvanlar oldukları anlamına geliyor.

Yi ve Ambopteryx yaklaşık 160 milyon yıl önce evrimleştiği zamanda gökyüzünde hiçbir kuş yoktu ve dinozorlardan ayrı bir grup olan ve nispeten büyük pterozorlar gökyüzüne hakimdi. Ancak birkaç milyon yıl sonra kuşlar evrimleştikten sonra, zar kanatlı dinozorların evrimsel açıdan gidecek hiçbir yeri yoktu.

Dececchi, “Yi ve Ambopteryx, kuşlar daha iyi uçtuğu için onlarla aynı büyüklükteki kuşlarla rekabet edemezlerdi. Pterozorlarla da rekabet edemedikleri için daha fazla büyüyemiyorlardı. Hiç şansları olmadı.” diyor.

Yarasalar elbette çok daha sonra, günümüzden yaklaşık 50 milyon yıl önce çok yetenekli uçanlara dönüşmeyi başardı. Yarasalar geceleri ortaya çıktığı için bu durum mümkündü ayrıca kuşlarla da doğrudan rekabet etmediler.

Dececchi, “Geceleri ortaya çıkmak onlara bir pencere açabilirdi.” diyor. Bu duruma karşılık, Yi ve Ambopteryx’in geceleri aktif olduğunu düşünmek için hiçbir neden yok.

New Scientist. 22 Ekim 2020.

Makale: Dececchi, T. A., Roy, A., Pittman, M., Kaye, T. G., Xu, X., Habib, M. B., … & Zheng, X. (2020). Aerodynamics Show Membrane-Winged Theropods Were a Poor Gliding Dead-end. iScience, 101574.